Evaluatie Kernprocedure 2009 – brief van OCO aan schoolbesturen en wethouder
Noot: In 2008 was er veel te doen over de wijze van aanmelding voor de middelbare school in Amsterdam. OCO somt de problemen op in een brief aan Asscher, toenmalig wethouder van Onderwijs, en de OSVO, de vereniging van middelbare scholen in Amsterdam. OCO vraagt om verbeteringen.
Aan wethouder Asscher
Aan het bestuur van de vereniging OSVO
Aan het BBO-PO
Amsterdam, 10 juni 2009
Geachte heer, mevrouw
Sinds de start van OCO eind 2006 heeft de Kernprocedure voor de overgang van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs zich driemaal voltrokken. Dit is eveneens de derde keer dat OCO gevraagd is evaluatiepunten aan te dragen. Met het uitbrengen van de Parool Scholengids en een piek in de beantwoording van vragen van ouders (en leerlingen) rond de Entreetoets, het schooladvies en de Cito-eindtoets is de Kernprocedure ook voor OCO een intensief traject. Bij eerdere evaluaties door OCO speelde de communicatie met ouders over het schooladvies een belangrijke rol en heeft OCO kunnen bijdragen aan enkele verbeteringen. Vorig jaar tekende zich al een discrepantie tussen onderwijsaanbod en vraag af, wat voor OCO reden was om samen met het ouderplatform Gymnasium voor iedereen een debat te organiseren in de raadszaal in het stadhuis. Door OCO aangedragen standpunten zijn vastgelegd in de pamfletten ‘Vriend of Vijand?’ in 2007 en ‘Maak plaats voor talent’ in 2008.
Behalve het beantwoorden van vragen en het helpen bij het oplossen van problemen onderhield OCO ook dit jaar contact met groepen ouders die elkaar opzoeken om (deel)belangen te behartigen. OCO faciliteert deze groepen ouders waar mogelijk, met oog voor de aangekaarte deelbelangen en voor het algemeen belang. Afgelopen 26 mei organiseerde OCO een brainstorm met enkele ouders over de Kernprocedure en dezelfde avond vond een OCO-debat plaats waarin de Kernprocedure ook uitgebreid aan bod kwam. In deze evaluatie probeert OCO de in de afgelopen periode verzamelde signalen zo goed mogelijk te bundelen.
Eén opvallend punt dit jaar was de ophef over regionale ongelijkheid. Het gegeven dat Amstelveense kinderen voorrang hebben op Amstelveense scholen heeft er toe geleid dat Amstelveense kinderen eerst hun geluk beproeven om een plekje te bemachtigen op de meest gewilde scholen in Amsterdam. Amstelveense leerlingen wagen deze gok omdat ze weten dat bij uitloting in Amsterdam in tweede instantie een plekje in Amstelveen vanwege de lokale voorrangsregeling min of meer gegarandeerd is. Terwijl Amsterdamse leerlingen na uitloting op de meest gewilde scholen in Amsterdam in Amstelveen nauwelijks terecht kunnen omdat Amstelveense kinderen daar voorrang krijgen. Zo heeft een lokale voorrangsregeling, die wellicht ooit als doel heeft gehad het lokale Amstelveense onderwijs te beschermen, het perverse effect dat Amstelveense leerlingen hun geluk beproeven in Amsterdam ten koste van Amsterdamse leerlingen. Wanneer de Amstelveense schoolbesturen niet bereid zijn lokale voorrangsregels geheel te laten vallen zou op zijn minst als redelijke eis gesteld kunnen worden dat een lokale voorrangsregeling in Amstelveen alleen in een eerste lotingsronde mag worden toegepast, waarmee in ieder geval het hierboven geschetste perverse effect wordt teniet gedaan. Een en ander brengt met zich mee dat de wethouders (en schoolbestuurders) van Amsterdam en Amstelveen ook afstemmen dat het tijdspad voor de Kernprocedure in de verschillende gemeentes gelijk loopt. Voor zover van overloop van leerlingen en lokale voorrangsregelingen op scholen in andere buurgemeentes sprake is geldt daar uiteraard hetzelfde voor.
Zoals bekend heeft een groep ‘Zeer Verontruste Ouders’ geprocedeerd tegen de regionale ongelijkheid èn tegen het feit dat er onvoldoende capaciteit van kwalitatief voldoende onderwijs beschikbaar was. De vordering beschermende maatregelen op te leggen voor Amsterdamse kinderen is ingetrokken toen schoolbesturen tijdens de zitting alsnog voldoende capaciteit beschikbaar stelden. Het is zeer goed mogelijk dat wanneer een structurele oplossing uitblijft deze groep ouders alsnog een bodemprocedure zal volgen.
Schoolbesturen gaan over hun eigen toelatingsbeleid. Toch is het niet zo dat de wethouder daarbij volledig buitenspel staat. De wethouder heeft een wettelijke opdracht overleg te voeren met de bevoegde gezagsorganen van de scholen in de gemeente ‘over de afstemming over inschrijvings- en toelatingsprocedures’ en daar bindende afspraken over te maken (art 167a. WPO en art 118a. WVO). Deze opdracht is overigens nauw verbonden met de maatschappelijke opdracht om tot een evenwichtige verdeling van leerlingen met een onderwijsachterstand te komen en segregatie tegen te gaan. Wanneer gesteld wordt dat de Kernprocedure bijdraagt aan gelijke kansen is er voldoende ruimte voor regie door de wethouder.
Omdat de regierol van de wethouder bij het opstellen van de Kernprocedure verbonden is met de wettelijke opdracht om afspraken te maken over spreiding van achterstandsleerlingen hoort het tegengaan van segregatie een prominente plek te krijgen in de Kernprocedure. Dat is goed mogelijk zonder aantasting van de vrije schoolkeuze van ouders als schoolbesturen aangesproken worden om ‘positieve actie’ te ondernemen (op basis van art 2, lid 3 Algemene wet gelijke behandeling). Bijvoorbeeld door op (te) witte scholen als voorrangsregel te hanteren dat jaarlijks 10% meer allochtone leerlingen dan op de school reeds aanwezig zijn voorrang krijgen tot een afspiegeling van het stedelijk gemiddelde (voor het betreffende schooltype) is bereikt. Ook verdienen zwarte scholen die hun kwaliteit op orde gekregen het om ondersteund te worden om met o.a. groepsaanmeldingen menging op gang te krijgen. Dat is misschien geen kwestie van te hanteren regels in de Kernprocedure, maar wel degelijk een onderdeel van planning en organisatie van de Kernprocedure.
Bij alle onrust en emoties dit jaar rond de Kernprocedure is er in ieder geval één winstpunt en dat is dat de wethouder consequent volhoudt dat bij schoolkeuze de onderwijskwaliteit gegarandeerd moet zijn. De wethouder heeft in de Commissie WIJ aangegeven door ouders aangedragen en door OCO gebundelde evaluatiepunten ter verbetering van de Kernprocedure ter harte te willen nemen. Daarnaast heeft de voorzitter van de vereniging OSVO per brief aan OCO laten weten prijs te stellen op concrete verbetersuggesties. In de bijlage vindt u nog een tiental suggesties, een daarvan is nader uitgewerkt in een aparte bijlage.
Tegenover de claim dat slechts een paar procent van de leerlingen een andere school heeft moeten zoeken dan de eerste voorkeur kan gesteld worden dat een veelvoud daarvan te maken heeft gehad met de onzekerheid van loting. Deze aantallen nemen per jaar toe. Er lijkt een duidelijke trend gaande, de verkeerde kant op. OCO bepleit verbeteringen in het belang van ouders en leerlingen.
Samengevat, actie is geboden op twee fronten:
- aanbieden van genoeg onderwijscapaciteit van voldoende kwaliteit dat voldoet aan de vraag van onderwijsconsumenten;
- èn verbetering van de Kernprocedure.
Bijlagen: