Amsterdam heeft een groot tekort aan leraren in het basis- en voortgezet onderwijs. Uit cijfers van het ministerie van OCW uit december 2022 blijkt dat het Amsterdamse basisonderwijs 706 fulltime leraren tekort komt. Dat is een tekort van bijna zeventien procent. Het Amsterdamse voortgezet onderwijs heeft een tekort van 340 fulltime docenten. In het speciaal basisonderwijs is het tekort het grootst met 31 procent. De verwachting is dat de tekorten de komende jaren verder zullen toenemen door stijgende leerlingaantallen en docenten die met pensioen gaan. In 2023 start de Onderwijsinspectie een groot onderzoek naar de impact van het lerarentekort op de onderwijskwaliteit.  

Lerarentekort basisonderwijs Amsterdam

In oktober 2022 kwam het Amsterdamse basisonderwijs 706 fulltime leraren tekort. Dat komt neer op een tekort van 16,8 procent. Ter vergelijk, in oktober 2021 was dit nog 15,3 procent en in oktober 2020 10,3 procent. De verwachting is dat het tekort de komende jaren verder zal toenemen. 

Van de 706 fte bestaat 150 fte uit openstaande vacatures en 556 fte uit verborgen tekorten. Die verborgen tekorten worden voornamelijk ingevuld door onbevoegd personeel, zoals mbo-geschoolde onderwijsassistenten en zij-instromers die extra uren maken.

De tekorten zijn ongelijk verdeeld over de stad. In de stadsdelen Nieuw-West, Zuidoost en Oost zijn ze fors groter dan in Centrum.

• Nieuw-West: 22 procent (181 fte)
• Zuidoost: 20,7 procent (96 fte)
• Oost: 17 procent (129 fte)
• West: 16 procent (88 fte)
• Zuid: 16 procent (57 fte)
• Noord: 14,9 procent (85 fte)
• Weesp: 11,7 procent (15 fte)
• Centrum: 4,9 procent (4 fte)

Bovenstaande cijfers komen uit het Rapport personeelstekorten primair onderwijs dat in december 2022 verscheen, in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

Er zijn ook berekeningen van het lerarentekort per stadsdeel ten opzichte van het totale lerarentekort in Amsterdam:

• Nieuw-West: 25,8 procent
• Oost: 18,4 procent
• Zuidoost: 13,7 procent
• West: 12,5 procent
• Zuid: 12,3 procent
• Noord: 12,1 procent
• Centrum: 3,1 procent
• Weesp: 2,1 procent

Bovenstaande cijfers komen uit de Raadsinformatiebrief van 12 december 2022.

Naast een tekort aan leerkrachten in het basisonderwijs, is er ook een tekort van 17,9 procent (51 fte) aan schoolleiders.

Aanpak lerarentekort basisonderwijs  

Om het lerarentekort aan te pakken werkt de gemeente samen met de Amsterdamse onderwijspartners in de Taskforce Lerarentekort Amsterdam. De activiteiten die de Taskforce onderneemt staan in de Amsterdamse Lerarenagenda_2019-2023 . In 2020 kwam daar ook het Noodplan lerarentekort bij, waardoor bestaande projecten uit de lerarenagenda konden worden uitgebouwd. Het noodplan bestaat uit drie pijlers:

• Maximaal inzetten op behoud en werving leerkrachten
• Gelijke verdeling van tekorten tussen scholen 
• Scholen ondersteunen in omgaan met langdurig tekort 

Binnenkort presenteert de Taskforce Lerarentekort Amsterdam een nieuwe Lerarenagenda 2023-2027 met daarin (nieuwe) activiteiten en projecten om het tekort tegen te gaan.

Lerarentekort voortgezet onderwijs Amsterdam

In 2022 kwam het Amsterdamse voortgezet onderwijs 340 fulltime docenten tekort. De verwachting is dat dit in 2029 is opgelopen tot 942 fte. De vraag naar docenten neemt de komende jaren toe door stijgende leerlingenaantallen en vergrijzing van het personeelsbestand. Op de korte termijn wordt de grote vraag vooral verklaard door het grote aandeel aan tijdelijke contracten. 

In 2022 waren de grootste tekorten bij de vakken Nederlands (46,9 fte), wiskunde (43,2 fte), Engels (32,3 fte) en biologie (20,3 fte). In 2029 zullen de grootste tekorten bij dezelfde vakken te zien zijn: Nederlands (130,3 fte), wiskunde (115,2 fte), Engels (87,2 fte) en biologie (39 fte). 

Andere tekortvakken zijn Frans, Duits, Latijn, economie, natuurkunde, scheikunde, aardrijkskunde, geschiedenis en praktijkvakken in het vmbo. 

Bovenstaande cijfers komen uit het rapport Lerarenvraag VO Amsterdam: strategische personeelsplanning 2022-2029 van OSVO (De vereniging van schoolbesturen in het Amsterdamse voortgezet onderwijs) en de Taskforce Lerarentekort.  

Lerarentekort speciaal basisonderwijs Amsterdam

In het speciaal basisonderwijs is het lerarentekort met 31 procent het grootst. Een gevolg van dit grote tekort is dat veel scholen zich genoodzaakt zien het aantal leerlingen per klas te vergroten. Let op: in de Raadsbrief van 12 december 2022 stond ten onrechte vermeld dat het lerarentekort van 31 procent in het speciaal onderwijs geldt. Dit is onjuist, het gaat om het speciaal basisonderwijs. In het speciaal onderwijs is het lerarentekort een stuk kleiner.

In het Onderwijsblad van AOB verscheen in december 2022 het artikel ‘Lerarentekort veroorzaakt algeheel onrust in het speciaal onderwijs’. Hierin staan voorbeelden van scholen voor speciaal (voortgezet) onderwijs die kampen met deze tekorten. Let op: dit gaat niet over het speciaal basisonderwijs.

Onderwijsinspectie en lerarentekort

De Onderwijsinspectie houdt toezicht op de kwaliteit van onderwijs. Omdat scholen worstelen met het lerarentekort heeft het ministerie van OCW in 2018 een Handreiking lerarentekort gemaakt waar scholen zich aan moeten houden. Hierin staat onder andere welke tijdelijke oplossingen er mogelijk zijn voor scholen en hoe de inspectie omgaat met noodoplossingen.  

In 2023 start de Onderwijsinspectie een groot onderzoek naar de impact van het lerarentekort op de onderwijskwaliteit. Meer informatie hierover staat in het artikel ‘Lerarentekort: hoe neemt de inspectie dit mee in het toezicht?’.