ADHD op school

ADHD op de basisschool

Vaak worden de signalen van ADHD duidelijk merkbaar bij de start op de basisschool. Vóór die tijd valt het misschien al op dat een kind zich druk en impulsief gedraagt of juist dromerig en vergeetachtig. Maar omdat meer peuters dit gedrag vertonen en er op de kinderopvang kleine groepen zijn met veel persoonlijke aandacht, ontstaan hier meestal nog geen problemen.

Die ontstaan vaak wel op het moment dat een kind naar de basisschool gaat en in een grote klas terecht komt met soms wel dertig kinderen. Er staat meestal maar één leerkracht voor de groep en er gelden verschillende regels en routines die voor kinderen met ADHD lastig kunnen zijn. Denk aan lang stilzitten in de kring en luisteren naar de leerkracht. Kleuters moeten in korte tijd veel schoolse vaardigheden leren, zoals uitgestelde aandacht en samenwerken, en dit levert in de praktijk vaak problemen op bij kinderen met ADHD.

ADHD op de middelbare school

De overstap van de basisschool naar de middelbare school is voor veel leerlingen een grote overgang, maar voor leerlingen met ADHD in het bijzonder. Op de middelbare school krijgen zij meerdere vakken van verschillende docenten en veel huiswerk. Daarnaast wordt van hen verwacht dat ze zelf hun huiswerk plannen en roosterwijzigingen in de gaten houden. Dit zijn vaardigheden die voor leerlingen met ADHD extra lastig zijn.

In het voortgezet onderwijs moeten leerlingen soms stage lopen. Of zij krijgen beroepspraktijkvorming in het vmbo. Ook hier kan een leerling met ADHD tegen problemen aanlopen die te maken hebben met gedragsregels, communicatie en planning. Om dit voor te zijn is het raadzaam als ouders van tevoren in gesprek gaan met school en de stageplek, samen met de leerling. Leg tijdens die gesprekken uit waar uw kind moeite mee heeft en maak concrete afspraken over eventuele ondersteuning. Evalueer na afloop hoe het is gegaan.

Communicatie tussen ouders en school

Een goede communicatie tussen ouders en school kan problemen bij kinderen met ADHD voorkomen of verminderen. Als u al weet of vermoedt dat uw kind ADHD heeft voordat het naar de basisschool gaat, vraag dan van tevoren een gesprek aan met de leerkracht. Tijdens dit gesprek kunt u aangeven welke behandeling uw kind krijgt, zoals gedragstherapie en/of medicatie. Als de leerkracht weinig kennis heeft van ADHD kan hij of zij zich hierin tijdig verdiepen, zodat uw kind de juiste begeleiding krijgt in de klas.

Maar ook als uw kind al op de middelbare school zit, blijft een goede communicatie met school nodig om problemen te voorkomen. Betrek ook uw kind bij deze communicatie. Vaak kunnen zij op deze leeftijd (12+) al goed aangeven wat zij nodig hebben.

Praktische ondersteuning bij ADHD op school: een eerste stap

Leerlingen met ADHD krijgen in eerste instantie vaak praktische ondersteuning op school. Zo krijgen zij bijvoorbeeld een rustig plekje in de klas, de gelegenheid om even uit te razen als dat nodig is, maar vooral ook begrip van een leerkracht. Als de leerkracht en ouders samenwerken, kunnen zij elkaar informeren over wat wel en niet werkt voor een kind.

Passend onderwijs: meer ondersteuning voor leerlingen met ADHD

Als een leerling meer ondersteuning nodig heeft, stelt de school een ontwikkelingsperspectief (OPP) op. Hierin staan afspraken over de ondersteuning en begeleiding die een leerling krijgt.

Voorbeelden van meer ondersteuning op de basisschool zijn:

• Individuele begeleiding bij werkhouding, taakaanpak en gedrag, bijvoorbeeld door een orthopedagoog of ergotherapeut op school.
• Training ‘Beter bij de les’: kinderen tussen de acht en twaalf jaar oefenen met aandacht, planning, werkgeheugen, doel- en taakgericht gedrag.

Voorbeelden van meer ondersteuning op de middelbare school zijn:

• Hulp met planning van school- en huiswerk door een BPO’er (begeleider passend onderwijs).
• Het Rots en Water Programma: het aanleren van sociale vaardigheden op school.
• Extra trainingen op het gebied van gedrag en leren.
• De OSB Wisselklas: leerlingen zitten drie maanden in een kleine klas en krijgen hier extra begeleiding. Elke leerling heeft zijn eigen afspraken en doelen waaraan hij werkt. Hierbij ligt de nadruk niet alleen op onderwijs, maar ook op gedrag.

In het schoolondersteuningsprofiel (SOP) van de school staat welke ondersteuning de school biedt in het kader van passend onderwijs.

Meer ondersteuning niet voldoende? Extra ondersteuning van buitenaf!

Is de interne ondersteuning onvoldoende en blijkt dit ook uit een zorgvuldige evaluatie van het OPP? Dan kan de school in sommige gevallen extra ondersteuning van buitenaf aanvragen. Zo kan de school gebruik maken van:

• samenwerking met het OKT;
• de mogelijkheid van bespreking in het ZAT (ZorgAdviesTeam), waarin de zorgcoördinator van de school, het OKT, de leerplichtambtenaar, de jeugdarts en/of de jongerenwerker vertegenwoordigd kunnen zijn;
• doorverwijzing naar externe partijen.

Externe partners nemen de begeleiding van leerlingen niet over. Wel voorzien zij de school van handelingsadvies en indiceren zij de belastbaarheid van leerlingen.

Doorverwijzing naar andere school of speciaal (basis)onderwijs?

Geeft de school aan dat het uw kind niet voldoende kan ondersteunen bij ADHD? Dan moet het dit goed kunnen onderbouwen. Bovendien moet de school eerst zelf ondersteuning hebben aangeboden en geëvalueerd, omdat ondersteuning bij ADHD onder de basisondersteuning valt.

Is de school aantoonbaar handelingsverlegen, dan moet de school een andere school zoeken voor uw kind. Dit kan een reguliere school zijn. Maar het kan ook zijn dat de school een TLV (toelaatbaarheidsverklaring) voor het speciaal (basis)onderwijs voor uw kind aanvraagt bij het Samenwerkingsverband. In beide gevallen moet de school dit met u overleggen.

Als u het niet eens bent met de afgifte van de TLV, dus na de beoordeling, kunt u hiertegen bezwaar maken. Er is een landelijke bezwaaradviescommissie voor de bezwaren tegen de toelaatbaarheidsverklaringen.

Trainingen voor leerkrachten en docenten

Leerkrachten kunnen zich bijscholen om leerlingen met ADHD beter te ondersteunen, bijvoorbeeld door het volgen van één van de volgende erkende trainingen:

• ‘Taakspel’: een programma gericht op het verbeteren van sociaal gedrag en een betere taakgerichtheid voor kinderen op de basisschool. Dit programma is niet specifiek voor kinderen met ADHD, maar kan deze leerlingen wel helpen.
• ‘SWPBS’ (School-Wide Positive Behaviour Support) is net als Taakspel gericht op het verbeteren van sociaal gedrag en een betere taakgerichtheid, maar dan voor kinderen in het voortgezet onderwijs.
• ‘Druk in de klas’: een specifieke training voor basisschoolleerkrachten van leerlingen met ADHD.
• ‘Een Nieuwe Koers’: geeft de leerkracht tools om constructiever met een leerling met ADHD om te gaan.

Medicijnen op school

Soms is er discussie over medicijngebruik op school voor een kind met ADHD. Dat kan bijvoorbeeld zijn als uw kind afhankelijk is van een leerkracht voor het innemen van medicatie. Soms is het ook zo dat een kind geen medicatie gebruikt, maar dat een leerkracht of IB-er vindt dat er wel medicijnen gebruikt zouden moeten worden. Het is belangrijk hierbij te weten dat het gebruik van medicatie een afspraak is tussen ouders, leerling en een arts. De school mag u niet dwingen om uw kind medicijnen te geven.

ADHD op het mbo

Ook in het mbo zijn er speciale aanpassingen en regelingen voor studenten met ADHD. Welke ondersteuning de opleiding biedt staat in het ondersteuningsaanbod van de school. Vaak is dit te vinden op de website van de school. Als een student ondersteuning nodig heeft die niet in het ondersteuningsaanbod staat, moet de school onderzoeken of het deze ondersteuning toch kan aanbieden.

De meeste mbo-scholen hebben:

• Prikkelarme studieruimten, waar je zo min mogelijk afleiding hebt.
• De mogelijkheid tot aangepast toetsen, bijvoorbeeld in een aparte, afgesloten ruimte.
• Begeleiding en advies. Vraag na bij de studiebegeleider wat de mogelijkheden op jouw school zijn.

Meer informatie over ADHD in het mbo staat op mbotoegankelijk.nl. Informatie over mbo en passend onderwijs staat op passendonderwijsmbo.nl.

Meer informatie over ADHD op school?

Wilt u meer informatie over ADHD op school? Of wilt u advies over hoe u een specifieke situatie het beste kunt aanpakken? Neem dan contact op met de helpdesk van OCO. Ook kunt u terecht op de website van  de Oudervereniging Balans.

‘De academische werkplaats voor ADHD en druk gedrag’ heeft voorlichtingsmateriaal ontwikkeld voor leerlingen, ouders, scholen en zorgprofessionals. Dit materiaal bestaat uit:

• Een factsheet met een overzicht van effectieve zorg en interventies voor kinderen en jongeren met concentratieproblemen;
• PowerPoints met uitgebreide informatie over effectieve zorg en interventies voor verschillende doelgroepen;
• GGZ standaarden: keuzehulp bij ADHD;
• Informatie over de behandeling van ADHD op het kenniscentrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie.