College voor de Rechten van de Mens: Diabeteszorg op school niet vrijblijvend
Zorgeloos met diabetes naar school
Het College voor de Rechten van de Mens bracht advies uit over diabeteszorg op school op verzoek van de Stichting Zorgeloos met diabetes naar school. Sinds de oprichting van de stichting drie jaar geleden, ben ik, Floor Kaspers, hier voorzitter van.
Bij aanvang dacht ik ‘Hoe ingewikkeld kan dat nu zijn, goede zorg voor deze kleine doelgroep?’ Het gaat immers slechts om 6.600 leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs. De meeste leerlingen kunnen de diabeteshandelingen (tellen van koolhydraten, vingerprik, toedienen van insuline) vanaf een jaar of acht zelf doen, al dan niet met toezicht. Erg ingewikkeld zijn deze handelingen niet.
Snel werd mij echter duidelijk dat de zoektocht van ouders naar goede diabeteszorg op school een aantal drempels kent. Scholen die bang zijn voor aansprakelijkheid, thuiszorg die niet beschikbaar is, geen extra budget voor ondersteuning, etc. Tegelijkertijd zijn er ook scholen waar het juist erg soepel gaat. Daarbij wordt nauw samengewerkt binnen het team op school, met ouders en met de zorg. Het blijkt wel degelijk goed te organiseren in de praktijk. De stichting heeft de afgelopen jaren gewerkt aan voorlichtingsmateriaal over diabetes op school en individuele ondersteuning geboden aan ouders en leerkrachten.
Gunst of een recht?
Uit de analyse van OCO van de vragen over passend onderwijs blijkt een belangrijke vraag van ouders steeds terug te komen: ‘Wat kan ik aan ondersteuning voor mijn kind van school verwachten?’ Ook bij de stichting Zorgeloos met diabetes naar school is dit een terugkerende vraag van ouders.
Door de onduidelijkheid over de verantwoordelijkheid van school ervaren ouders de zorg voor hun kind met diabetes als een gunst. De ene leerkracht kijkt wel mee bij het toedienen van insuline met een insulinepomp, de ander doet het niet. De ene school stelt samen met ouders een plan op, de andere school wil uit angst voor aansprakelijkheid geen enkele handeling uitvoeren.
Om duidelijkheid hierover te krijgen, heeft de stichting Zorgeloos met diabetes naar school in 2018 aan het College voor de Rechten van de Mens gevraagd advies te geven over de verantwoordelijkheden van scholen.
Het College voor de Rechten van de Mens
Het College adviseert aan de hand van wetgeving, zoals de Wet op de Gelijke Behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH/CZ) en de Wet Passend Onderwijs. Uitgangspunt is dat leerlingen niet ongelijk behandeld mogen worden vanwege hun beperking. Krijgen ze geen passende ondersteuning in het onderwijs, terwijl zij daar wel recht op hebben en de school dit behoort te bieden, dan is dit discriminatie.
Het College toetst ook de implementatie van het VN verdrag voor mensen met een handicap. Op basis hiervan kijkt het College of de overheid zich inzet om het recht van onderwijs voor mensen met een handicap te waarborgen. Bij dat recht op onderwijs hoort het bieden van ondersteuning binnen het reguliere onderwijssysteem. Meestal doet het College uitspraken over individuele situaties. In dit geval heeft het College een algemeen advies gegeven.
Het advies
In het advies maakt het College duidelijk dat iedere school verplicht is te onderzoeken welke ondersteuning voor een leerling met diabetes nodig is, en die – binnen de mogelijkheden van de school – ook te bieden. De zorg aan leerlingen met diabetes mag door school niet zomaar geweigerd worden.
Nu gebeurt het nog regelmatig dat scholen bij voorbaat alle zorg voor leerlingen met diabetes uitsluiten met verwijzing naar hun medisch protocol. Het advies van het College maakt duidelijk dat dit niet meer mag.
De school dient, zoals ook duidelijk omschreven staat in de WGBH/CZ, te kijken naar de aanpassingen en ondersteuning die een individuele leerling nodig heeft. Alleen als die aanpassingen een onevenredige belasting zijn voor de school, kan de school weigeren die aanpassingen te doen. Het College geeft hierbij aan dat de mogelijkheden van de school van verschillende factoren afhankelijk zijn. Daarbij gaat het onder andere om het type handelingen dat nodig zijn en de bereidheid van personeel om bepaalde handelingen uit te voeren.
Individueel personeel kan niet worden verplicht om medische handelingen uit te voeren. Dit ontslaat het schoolbestuur echter niet van de plicht om dan verder te kijken naar mogelijkheden om de zorg toch te kunnen bieden. Ook dient de school bij het samenwerkingsverband passend onderwijs te vragen naar mogelijkheden voor ondersteuning. Het College geeft aan dat angst voor aansprakelijkheid niet gezien kan worden als een onevenredige belasting. Hier kunnen scholen zich namelijk voor verzekeren.
Vervolg
In het eerste kwartaal van 2019 staat dit onderwerp twee keer geagendeerd in de Tweede kamer: Een voortgangsoverleg passend onderwijs op 30 januari 2019. En een overleg van zowel de commissie OCW als de commissie VWS over de afstemming tussen onderwijs en zorg op 21 februari 2019. Het advies van het College is duidelijk. Het is nu vooral de vraag op welke manier dit wordt vastgelegd in landelijk en lokaal beleid.
Floor Kaspers is passend onderwijs expert binnen OCO en verantwoordelijk voor de meeste informatie op het gebied van passend onderwijs op deze website. Daarnaast is zij voorzitter van de Stichting Zorgeloos met diabetes naar school en in die hoedanigheid betrokken bij het hierboven besproken advies van het College voor de Rechten van de Mens. Op verzoek van OCO schreef zij dit blog. Omwille van de transparantie is haar betrokkenheid bij het advies van het College voor de Rechten van de Mens uitdrukkelijk in bovenstaande tekst verwerkt.