De medezeggenschapsraad en de doorstroom van vmbo-t naar havo

Als ouders of leerlingen willen bewerkstelligen dat op hun school de doorstroom van vmbo-t naar het havo verbetert, dan zijn daarvoor goede mogelijkheden via het medezeggenschapsrecht. Elke school heeft een medezeggenschapsraad. Op een school voor voortgezet onderwijs bestaat deze raad uit docenten, leerlingen en ouders. De medezeggenschapsraad kan invloed uitoefenen op het beleid van een school. Het beleid dat een school hanteert bij de doorstroom van het vmbo naar het havo en van het havo naar het vwo, is ‘doorstroombeleid’ waarmee de medezeggenschapsraad moet instemmen. Als het doorstroombeleid op de juiste wijze tot stand is gekomen is het beleid alleen geldig als het beleid consequent wordt toegepast en op de juiste wijze is gepubliceerd in de schoolgids.

Doorstroombeleid
Doorstroombeleid valt net als het beleid dat een school hanteert bij overgang naar een hogere klas, onder het onderwijskundig beleid van een school. Doorstroombeleid moet dan ook worden opgenomen in het schoolplan van de school en met de doelstelling van het schoolplan in overeenstemming zijn.

“Het schoolplan bevat een beschrijving van het beleid met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs dat binnen de school wordt gevoerd, en omvat in elk geval het onderwijskundig beleid, het personeelsbeleid en het beleid met betrekking tot de bewaking en verbetering van de kwaliteit van het onderwijs.”
Aldus artikel 24, lid 1 van de Wet op het voortgezet onderwijs.

Zie hierover de uitspraak van de LCG Medezeggenschap, 18 oktober 2000, G643:
“Naar het oordeel van de Commissie moet dan ook tot één van de essentiële onderdelen van het onderwijskundig beleid ook de bevorderingsnormen worden gerekend,…” (…)

“de vaststelling van de bevorderingsnormen, (…), onderdeel uitmaken van het onderwijskundig beleid van de school en als zodanig dienen te zijn opgenomen in het schoolplan.”

Instemmingsrecht in schoolplan
Het schoolplan moet eens in de vier jaar opnieuw worden vastgesteld. Bij de bespreking van het onderwijskundig beleid, zoals in het schoolplan opgenomen, kan de medezeggenschapsraad aandacht besteden aan de mogelijkheden die de school leerlingen biedt die na hun eindexamen vmbo naar het havo willen doorstromen. Alvorens een school het schoolplan kan vaststellen dient de medezeggenschapsraad met het schoolplan in te stemmen.

Dit instemmingsrecht is geregeld in artikel 10, onderdeel a en b, van de Wet medezeggenschap op scholen. Daarin staat dat de medezeggenschapsraad een instemmingsbevoegdheid als het gaat om:

a. verandering van de onderwijskundige doelstellingen van de school;

b. vaststelling of wijziging van het schoolplan dan wel het leerplan of de onderwijs- en examenregeling en het zorgplan.

Als de school heeft nagelaten doorstroombeleid te formuleren
Veel scholen hebben ten onrechte nagelaten om hun doorstroombeleid op te nemen in het schoolplan. In veel gevallen hanteren scholen extra eisen bij de doorstroom van leerlingen naar een hoger niveau, zonder dat dit beleid op de juiste wijze tot stand is gekomen of op de juiste wijze is gepubliceerd. Het is aan de medezeggenschapsraad om de school daarop aan te spreken. Door het doorstroombeleid op de agenda van de medezeggenschapsraad te plaatsen kan de raad met de school hierover het gesprek aangaan. De school zal het beleid, als zij dat wenst voor te zetten, aan de medezeggenschapsraad moeten voorleggen.

Bij de bespreking van dit beleid in de medezeggenschapsraad zal duidelijk moeten zijn met welk doel de school extra voorwaarden aan de doorstroom stelt. Daarbij zal het belang van de leerling zeer zwaarwegend moeten zijn. Immers wordt een school bekostigd om haar leerlingen zoveel mogelijk kansen te bieden en om de doorstroom waar mogelijk te bevorderen.

Kloppen de argumenten voor selectie en tegen schooluitval in het doorstroombeleid?
Scholen die door middel van doorstroomeisen uitval van leerlingen willen voorkomen zullen moeten onderbouwen dat hun voorstel de beste optie is om dat te bereiken. Als het doel ook op een andere wijze kan worden behaald, bijvoorbeeld door extra onderwijs aan de doorstromers, waardoor het belang van de leerling minder te lijden heeft, zal de school moeten motiveren waarom zij daar niet voor kiest. Bovenal zal moeten vaststaan dat de selectiecriteria die door een school worden gehanteerd inderdaad zullen leiden tot een goede selectie. Willekeur bij de doorstroom zal zoveel mogelijk moeten worden uitgesloten.

Landelijke Commissie Geschillen WMS
Een geschil over het doorstroombeleid tussen de medezeggenschapsraad en de school kan aan de Landelijke Commissie Geschillen Wet medezeggenschap scholen (WMS) worden voorgelegd. Gezien de belangen van heel veel leerlingen bij goede doorstroommogelijkheden, is dat zeker het overwegen waard.

Instemmingsrecht schoolgids
De ouder/leerlinggeleding van een medezeggenschapsraad heeft ook een instemmingsrecht als het gaat om het vaststellen van de schoolgids, op grond van artikel 14, eerste lid, onderdeel a, van de Wet medezeggenschap op scholen. In de schoolgids behoort het beleid van de school met betrekking tot doorstroom duidelijk te zijn vermeld. De schoolgids bevat informatie voor ouders, voogden, verzorgers en leerlingen over het beleid en de werkwijze van de school. De schoolgids kan worden gezien als een verantwoordingsdocument richting ouders en dient om die reden jaarlijks aan ouders te worden verstrekt (artikel 24a, lid 3 van de Wet op het voortgezet onderwijs).

Instemmingsrecht informatieuitwisseling tussen school en ouders
Informatie aan de ouders over het doorstroombeleid is heel belangrijk. Na de brugklas stemmen veel ouders in met de plaatsing op een bepaalde afdeling van de school in de veronderstelling dat er na het eindexamen nog de mogelijkheid bestaat om door te stromen. Het ouderdeel in de medezeggenschapsraad heeft een instemmingsrecht als het gaat om de vaststelling of wijziging van het beleid ten aanzien van de uitwisseling van informatie tussen de school en de ouders.

De medezeggenschapsraad heeft recht op (financiering van) juridische ondersteuning
Op grond van de Wet medezeggenschap op scholen hebben medezeggenschapsraden recht op door (het bevoegd gezag van) de school bekostigde juridische ondersteuning.

Meer info
Ouders en leden van de medezeggenschapsraad kunnen voor advies over hun medezeggenschapsrechten terecht bij 5010, de vraagbaak voor ouders met vragen over onderwijs. Meer informatie op www.5010.nl of via telefoonnummer 0800-5010.

Zie ook het artikel Verschillende doorstroomeisen per school, wat kunnen ouders of leerlingen doen aan het doorstroombeleid op school?