Dossiers over passend onderwijs bij OCO

200 dossiers over passend onderwijs

In het schooljaar 2020-2021 behandelde de helpdesk van OCO 200 dossiers op het terrein van passend onderwijs. In totaal had OCO dit schooljaar (van 1 augustus 2020 tot 1 augustus 2021) 1416 dossiers. Dit betekent dat ongeveer 1 op de 7 dossiers over passend onderwijs gingen. De dossiers liepen uiteen van simpele vragen over de beschikbare ondersteuning voor leerlingen met dyslexie tot complexe dossiers van leerlingen die langdurig thuis zaten. De selectie van 200 dossiers bestaat uit dossiers bij de helpdesk met als hoofdcategorie ‘zorg’. Ook meegenomen is een selectie van dossiers van andere thema’s zoals leerplicht en schoolkeuze. In 2019 was er een vergelijkbaar aantal dossiers bij OCO op het terrein van passend onderwijs (221 dossiers).

Contactmomenten

Het aantal contactmomenten lag dit schooljaar bijzonder hoog. Gemiddeld waren er bij OCO bij de helpdesk 3,1 contactmomenten per dossier. Bij de dossiers passend onderwijs lag dit op 4,7. Dit komt deels voort uit enkele zeer complexe dossiers. Ook is het een indicatie van de gemiddelde zwaarte van de dossiers dit schooljaar.

Veelgestelde vragen: ondersteuning en TLV

Net als in voorgaande jaren, gaat de meest gestelde vraag over passend onderwijs over de ondersteuning die men van school kan verwachten. Daarbij gaat het om leerlingen die reeds op een school zitten, maar waarbij er meer ondersteuning nodig is dat de school nu biedt of zou kunnen bieden (48 dossiers). Verder gaat het om leerlingen die op zoek zijn naar een school die bepaalde ondersteuning (wél) kan bieden (29 dossiers).

Daarnaast kreeg OCO veel vragen van ouders die het niet eens waren met de aanvraag van een toelaatbaarheidsverklaring of het advies over te stappen naar speciaal onderwijs. Daarbij ging het om 28 dossiers op het basisonderwijs, en 7 dossiers in het voortgezet onderwijs. Een opvallende toename was te zien bij het aantal dossiers waarbij leerlingen geweigerd werden door een school (of meerdere). In 2019 betrof dat slechts 7 dossiers, maar in 2020-2021 waren het 22 dossiers (12 PO, 10 VO).

Diagnose en ondersteuningsvraag

Diagnostiek is niet leidend bij het bepalen van de ondersteuningsbehoefte van een leerling. Tegelijkertijd is het wel interessant om te kijken welke diagnoses in de dossiers naar voren komen. Bij bijna de helft van de dossiers (82 dossiers) werd een diagnose benoemd in het dossier. Bij een aantal dossiers betrof het meerdere diagnoses.

Net als in voorgaande jaren werden de meeste vragen over passend onderwijs gesteld over leerlingen met een lichamelijke beperking of een chronische aandoening. Dit is opvallend aangezien deze groep weinig terugkomt in beleid rondom passend onderwijs zoals bijvoorbeeld schoolondersteuningsprofielen. Een toename is te zien in het aantal dossiers van hoogbegaafde leerlingen. In 2019 waren dit 8 dossiers, en in schooljaar 2020-2021 was dat verdubbeld naar 16.

Welke ondersteuning kan ik verwachten?

De meestgestelde vraag over passend onderwijs is (nog steeds) ‘Mijn kind heeft ondersteuning nodig, maar de school zegt dit niet te kunnen bieden.’ Ondanks de afspraken over basisondersteuning, extra ondersteuning en de schoolondersteuningsprofielen is het voor ouders en leerlingen onvoldoende duidelijk wat men van school kan verwachten. Een veelvoorkomend dossier bij OCO is dat school aangeeft bepaalde ondersteuning niet (meer) te kunnen bieden, en dat een verwijzing naar speciaal onderwijs daarom het beste is. Voor ouders is echter te vaak niet inzichtelijk welke ondersteuning er reeds geboden is. Ook kunnen zij niet achterhalen welke ondersteuning verder nog mogelijk zou zijn.

Toelaatbaarheidsverklaringen

Ook dit schooljaar begeleidde OCO weer veel ouders die overdonderd waren door een aanvraag voor een toelaatbaarheidsverklaring. Bij het voortgezet onderwijs zagen we overigens een daling van het aantal dossiers van ouders die het oneens waren met een overstap naar voortgezet speciaal onderwijs of praktijkonderwijs (van 13 naar 7). Bij het basisonderwijs steeg het aantal dossiers juist van 24 naar 28. Een verwijzing naar speciaal onderwijs wordt door een school vaak gepresenteerd als een objectieve beoordeling. ‘Dit kind is beter af op speciaal onderwijs’. Ouders zien het vaak anders, zeker als problemen in de klas sterk wisselen per leerkracht of als er weinig gerichte ondersteuning is ingezet.

Onderzoek toont verschillen tussen scholen

Uit onderzoek dat Eduquality en The Next School uitvoerde voor het Samenwerkingsverband PO Amsterdam Diemen wordt ook duidelijk dat er grote verschillen tussen scholen zijn in de manier waarop verwezen wordt naar speciaal onderwijs en speciaal basisonderwijs. Verschillen zijn er bijvoorbeeld in het aantal tlv-aanvragen. Ook hoe vaak het dossier compleet wordt aangeleverd en hoe vaak de toestemming van ouders ontbreekt verschillen tussen schoolbesturen.

Weigeringen

In 2020-2021 was een stijging te zien van het aantal dossiers waarin leerlingen bij aanmelding geweigerd werden. Zowel bij basisonderwijs als bij voortgezet onderwijs nam het aantal sterk toe. De dossiers rondom weigering lopen sterk uiteen. Een deel van de stijging zou samen kunnen hangen met Corona. Het proces rondom het zoeken van een nieuwe school of het overstappen naar een andere school was moeizamer voor ouders. Het kennismaken tussen school, ouders en leerling gebeurde vaak telefonisch of alleen via kale informatie in een dossier. Een weigering, al dan niet formeel, zou daardoor makkelijker kunnen zijn voor een school.

Dit zou ook de verklaring kunnen zijn voor het aantal vragen dat OCO kreeg over het leerlingendossier. Met het ontbreken van een meer persoonlijke kennismaking en overdracht, speelt het dossier een belangrijkere rol. Ouders zagen zich bijvoorbeeld geconfronteerd met weigering op basis van incorrecte of verouderde informatie in het leerlingdossier.

Corona en passend onderwijs

Er waren op het terrein van passend onderwijs 16 dossiers die direct te maken hadden met Corona. De meest gestelde vraag hierover was: ‘Mijn kind valt in een risicogroep en naar school gaan is niet veilig. Kan ik mijn kind thuis houden en wat kan ik van school verwachten?’ Met de twee lockdowns werd noodgedwongen online onderwijs georganiseerd. Met het opheffen van de lockdown ontstond daarmee een moeilijke situatie voor leerlingen met een kwetsbare gezondheid, of een gezinslid in een risicogroep. Voor hen bracht fysiek naar school gaan grotere risico’s met zich mee dan voor anderen.

De handhaving van de leerplicht is terughoudend geweest en voor een aantal ouders heeft dit de rust gegeven om voor hun eigen situatie te kijken waneer fysieke schoolgang weer voldoende veilig was. Tegelijkertijd waren de verschillen tussen scholen erg groot in welk aanbod er voor deze leerlingen beschikbaar was. De ene school stopte zo snel mogelijk met het online aanbod, terwijl andere scholen een mix bleven aanbieden. Binnen passend onderwijs zijn er meerdere groepen die, ook na corona, baat kunnen hebben bij een vorm van afstandsonderwijs. De ervaringen van afgelopen schooljaar kunnen ingezet worden om ook voor deze groep leerlingen het onderwijs goed passend te maken.