Het havo (hoger algemeen voortgezet onderwijs) duurt vijf jaar en bereidt leerlingen voor op het hoger beroepsonderwijs (hbo). Leerlingen die naar het havo willen hebben een havo-schooladvies nodig om toegelaten te worden. Zij starten vaak in een brugklas die één, twee of drie jaar duurt. Vanaf het vierde leerjaar volgen havisten een profiel met verplichte vakken en keuzevakken en starten zij met het examenprogramma. In het vijfde leerjaar is het eindexamen. Een havo-diploma geldt als een startkwalificatie. Daarom zijn leerlingen niet verplicht om na hun examen door te stromen naar het hbo of het het vwo.
Wat is het havo?
Havo (hoger algemeen voortgezet onderwijs) bereidt leerlingen voor op het hoger beroepsonderwijs (hbo). De opleiding duurt vijf jaar en in tegenstelling tot een vmbo-diploma geldt een havo-diploma wél als een
startkwalificatie. Dit houdt in dat je niet verplicht bent om een vervolgopleiding te volgen.
Het tempo en niveau op het havo liggen hoger dan op het vmbo. Leerlingen moeten zelfstandig werken en krijgen veel huiswerk. Relatief veel leerlingen blijven in het vierde leerjaar zitten. In Amsterdam zijn dit jaarlijks tussen de 200 en 250 leerlingen. In de bovenbouw (leerjaar vier en vijf) lopen ieder schooljaar rond de 350 van de 3800 leerlingen studievertraging op. Daarmee duurt de bovenbouw voor ongeveer negen procent van de havisten langer dan vijf jaar.
Instroom voortgezet onderwijs
Eind groep 8 krijgen leerlingen een schooladvies voor het voortgezet onderwijs. Dit kan een enkelvoudig advies zijn, zoals havo of vwo. Maar het kan ook een dubbeladvies zijn, zoals vmbo-t/havo of havo/vwo. Het schooladvies bepaalt voor welke scholen leerlingen zich kunnen aanmelden. Zo heeft een leerling een havo-advies nodig om toegelaten te worden tot een school die havo of havo/vwo aanbiedt. Meer informatie over het schooladvies staat in het artikel
‘Veelgestelde vragen over het schooladvies’.
Brugklas
Vaak starten alle leerlingen samen in de brugklas. Deze periode duurt één, twee of drie jaar. Dit verschilt per school. Op sommige scholen worden leerlingen gelijk in het eerste jaar ingedeeld naar schoolniveau. Maar er zijn ook scholen waar alle niveaus bij elkaar in de klas zitten. Dit heet een brede brugklas. Scholen hanteren meestal overgangsnormen om leerlingen te beoordelen. Aan de hand van die tabel kan je zien met welke cijfers je overgaat, blijft zitten of kan opstromen.
Profielen havo
Aan het einde van het derde leerjaar kiezen leerlingen één van de vier profielen (art. 2.20 lid 4 WVO 2020):
- Cultuur en maatschappij
- Economie en maatschappij
- Natuur en gezondheid
- Natuur en techniek
Meer informatie over de profielkeuze staat in: ‘Profielkeuze in de bovenbouw van het havo en vwo’.
Onderwijsaanbod havo
In de onderbouw krijgen leerlingen Nederlands, Engels, wiskunde, mens en natuur, mens en maatschappij, kunst en cultuur, bewegen en sport en twee vreemde talen. In de bovenbouw krijgen zij Nederlands, Engels, maatschappijleer, CKV en lichamelijke opvoeding. Daarnaast krijgen havisten in de bovenbouw
vakken die bij één van de vier profielen horen. Ook volgen zij vanaf het vierde jaar één of meerdere profielkeuzevakken en een keuzevak in het vrije deel.
Examen
Vanaf het vierde leerjaar starten havisten met het examenprogramma. Zij maken vanaf dit jaar schoolexamens die meetellen voor het eindexamen. Een planning en afspraken over de schoolexamens staan in het pta:
programma toetsing en afsluiting. Havisten doen centraal examen in minimaal zeven vakken.
Doorstroom en aansluiting op hbo
Havo bereidt leerlingen voor op een vervolgopleiding in het hbo. Met een diploma op zak kan een leerling meestal zonder aanvullende toelatingseisen starten met een hbo-opleiding. Het hbo leidt studenten op voor een beroepsrichting. Na het hbo kunnen studenten doorstromen naar een hbo-master, met een verdieping van de eerder opgedane leerstof, of naar de universiteit. Jaarlijks stromen ongeveer 35.000 leerlingen in Nederland door naar het hbo.
Niet alle leerlingen stromen (gelijk) door naar het hbo. Een kleine groep stroomt door naar het vwo. En er zijn ook leerlingen die tijdelijk gaan werken of een reis maken. Sommige leerlingen gaan helemaal niet studeren. Dit is toegestaan, omdat je met een havo-diploma niet meer kwalificatieplicht bent. Meer informatie over de kwalificatieplicht staat in het artikel ‘Wat betekent kwalificatieplicht?’.
