Heeft scholier recht om te staken of demonstreren?

Leerplichtwet beperkt recht scholier om te demonstreren

Werknemers in loondienst hebben het recht om te staken en te demonstreren. Dit is in allerlei wetten en verdragen geregeld, waaronder in artikel 9 lid 1 van de Grondwet. Dit recht geldt echter niet voor scholieren. Vanwege de leerplicht moeten zij tot hun achttiende naar school of tot het moment dat zij een startkwalificatie hebben. Pas als de school de demonstratie beschouwt als onderwijsactiviteit of als de school verlof verleent op verzoek van ouders, heeft een scholier recht om te demonstreren. Blijft hij zonder toestemming weg van school, dan is er sprake van spijbelen. De school kan in dat geval een straf opleggen. Spijbelt de leerling meer dan zestien uur in vier weken? Dan moet de school dat melden bij de leerplichtambtenaar.

Scholierendemonstratie als onderwijsactiviteit

Deelname van leerlingen aan een demonstratie kan beschouwd worden als een onderwijsactiviteit buiten de schoolmuren. Mits de school de demonstratie ziet als een activiteit die in het onderwijsprogramma past. Het is in dit geval geen kwestie van verlof in het kader van de leerplicht. Dit stelde Ingrado, de Nederlandse vereniging van leerplichtambtenaren en RMC-medewerkers, naar aanleiding van het klimaatprotest door scholieren op 7 februari 2019.

Deze aanpak werd ook genoemd door de initiatiefnemer van Youth for Climate Nederland in de uitzending van DWDD op maandag 4 februari 2019 (fragment vanaf 12:05). De rector van de Daltonschool in Den Haag zou de demonstratie beschouwen als een ‘maatschappelijke stage’. In de Volkskrant van 1 februari 2019 zegt de rector dat het klimaatprotest van haar leerlingen ‘ook een vorm van onderwijs’ is.

Verlof voor scholier om te demonstreren

Als de school een demonstratie niet als onderwijsactiviteit beschouwt, dan moet een leerling vrij vragen bij de schoolleiding. De school is gebonden aan de mogelijkheden die de leerplichtwet biedt om verlof te geven, het betreft dan verlof wegens gewichtige omstandigheden (art. 11 onder g Lpw). Verlof vraag je aan voor de uren dat de demonstratie plaatsvindt en de tijd dat je onderweg bent daarnaartoe.

Het kan zo zijn dat je op het laatste moment besluit om te gaan demonstreren, of dat je ouders tot het laatste moment gewacht hebben met hun toestemming. Zorg er dan voor dat je zo snel mogelijk achteraf verlof aanvraagt, dit kan tot twee dagen na afloop (art. 14 lid 2 Lpw). Meestal staat de procedure om verlof aan te vragen in de schoolgids.

Ouders vragen verlof aan

Zonder toestemming van de ouders kunnen leerlingen geen verlof krijgen, omdat de leerplichtwet eist dat een verlofaanvraag door ouders (of de feitelijke verzorgers) wordt gedaan (art. 14 lid 1 Lpw jo. art. 2 lid 1 Lpw).

Bespreek met je ouders wat de gevolgen zijn als je gaat demonstreren: hoe voorkom je dat je achterop raakt met de lesstof? Mis je geen toetsen? Je bent zelf verantwoordelijk om achterstanden die je oploopt te repareren, je wordt daar niet voor gecompenseerd door school. Bespreek met je ouders ook het vervoer naar de demonstratie, wie de demonstratie organiseert en of het veilig is.

Geen leerplicht meer, wel afmelden

Je mag zonder toestemming wegblijven van school om te gaan demonstreren als je al achttien jaar of ouder bent of een startkwalificatie hebt. Als je als scholier gaat demonstreren terwijl je niet meer leerplichtig bent is dat geen spijbelen. Volg wel de regels van je school om je af te melden.