Is een school verplicht een vertrouwenspersoon te hebben?

Vertrouwenspersoon verplicht? Wet veiligheid op school, Kwaliteitswet en Arbowet

Scholen zijn niet verplicht om een vertrouwenspersoon aan te stellen. Ze zijn echter wel verplicht om vorm en inhoud te geven aan de Wet veiligheid op school, de Kwaliteitswet en de Arbowet. In de Wet veiligheid op school en de Kwaliteitswet staat dat scholen een aanspreekpunt moeten aanstellen waar personeel, ouders en/of leerlingen terecht kunnen met een klacht, bij pestgedrag of andere sociale veiligheidsvraagstukken. In de Arbowet staan de rechten van personeel als het gaat om gezondheid en veiligheid.

Wet veiligheid op school

Scholen moeten zorg dragen voor een veilige school. Dit is geregeld in de Wet veiligheid op school. Hierin staat onder andere dat scholen:

• een sociaal veiligheidsbeleid moeten uitvoeren;
• het veiligheidsgevoel van leerlingen moeten monitoren;
• een aanspreekpunt moeten aanstellen waar ouders en leerlingen pesten kunnen melden.

In de praktijk is dit vaak het werk van een intern vertrouwenspersoon. Op scholen ook wel contactpersoon, klachtcontactpersoon of contactpersoon-klachtenregeling genoemd.

Klachtrecht of Kwaliteitswet

Het klachtrecht op scholen is sinds 1988 geregeld in de Wet op het primair onderwijs en de Wet op het voortgezet onderwijs. Omdat dit klachtrecht als doel had de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, wordt het in de praktijk ook wel de Kwaliteitswet genoemd. De Kwaliteitswet bepaalt dat scholen moeten voorzien in een klachtenregeling en een klachtencommissie. Ook moeten scholen in de schoolgids vermelden waar leerlingen, ouders en personeel terecht kunnen met een klacht.

Arbowet

In de Arbowet (Arbeidsomstandighedenwet) staat dat de werkgever moet zorgen voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemer. De werkgever moet een beleid voeren dat gericht is op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden, inclusief het voorkomen en beperken van psychosociale arbeidsbelasting (art. 3 lid 1 Arbeidsomstandighedenwet). Eén van de aanbevelingen hierbij is het aanstellen van een vertrouwenspersoon (Arbocatalogus primair onderwijs).

Modelklachtregeling: contactpersoon en (extern) vertrouwenspersoon

In 1998 hebben landelijke ouderorganisaties, vakorganisaties, besturenorganisaties en schoolleidersorganisaties een Modelklachtregeling opgesteld. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen een contactpersoon op school en een extern vertrouwenspersoon.

De taken van de contactpersoon op school (ook wel intern vertrouwenspersoon genoemd) zijn bewust beperkt, omdat zijn positie als teamlid en werknemer kwetsbaar is. De contactpersoon:

• is het aanspreekpunt met wie de klager contact legt.
• neemt contact op met de vertrouwenspersoon die de klager tijdens de behandeling van de klacht begeleidt en adviseert.
• brengt de klager in contact met de functionaris op school die de klacht kan wegnemen.

De taken van de externe vertrouwenspersoon zijn uitgebreider dan die van de contactpersoon. De vertrouwenspersoon:

• informeert de klager
• adviseert de klager
• begeleidt de klager tijdens de behandeling van de klacht.

Een interne vertrouwenspersoon valt onder de meld- en aangifteplicht bij een vermoeden van een zedenmisdrijf (art. 4a WPO) jo. (art. 3.39 WVO 2020). De ‘meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling’ is op zowel de interne als externe vertrouwenspersoon van toepassing

Herziene Modelklachtregeling april 2021

In 2021 is er een herziene versie van de Modelklachtregeling gepubliceerd. In dit model is de positie van de vertrouwenspersoon verder versterkt:

• De vertrouwenspersoon heeft een onafhankelijke positie
• De vertrouwenspersoon mag vanwege zijn taak niet benadeeld worden
• De medezeggenschapsraad heeft een rol bij de benoeming van de vertrouwenspersoon

Hiermee is de Modelklachtregeling in lijn met het wetsvoorstel ‘Wet vertrouwenspersonen’, dat in mei 2023 is aangenomen door een meerderheid van de Tweede Kamer. Dit wetsvoorstel heeft het doel om de positie van de vertrouwenspersoon te verstevigen.