Jongeren in detentie hebben ook recht op goed onderwijs

Jongeren in detentie: een doelgroep met diverse behoeften

De groep jongeren binnen een justitiële jeugdinrichting is een diverse groep. Allen hebben andere achtergronden, behoeften en interesses. Omdat het om een continu wisselende groep jongeren gaat en er behoefte is aan maatwerk, blijkt het voor de professionals lastig om passend onderwijs te verzorgen. Zowel de leeftijden van de jongeren als de duur van het verblijf verschillen. Bovendien zijn de onderwijsbehoeften veranderd, door de stijging van de gemiddelde leeftijd van de gedetineerde jongeren.

Deze gedetineerde jongeren hebben net als alle leerlingen recht op goed onderwijs. Juist voor deze kwetsbare jongeren is het van groot belang dat zij passend onderwijs kunnen krijgen. Hierdoor kunnen zij na detentie namelijk uitstromen naar een vorm van dagbesteding zoals vervolgonderwijs of werk. Dit verlaagt de kans op recidive en dat is in het belang van zowel de jongere, zijn of haar omgeving als de samenleving. 

Scholen binnen jeugddetentie ondervinden belemmeringen

Er zijn in Nederland zes justitiële jeugdinrichtingen waar onderwijs wordt geboden. In Amsterdam is dit de Kleinschalige Voorzieningen Justitiële Jeugd (KVJJ). De scholen blijken in de praktijk verschillende belemmeringen te ondervinden bij het bieden van goed onderwijs aan gedetineerde jongeren. Zo zijn het onderwijsprogramma en het aanbod beperkt en blijken de methoden die worden gebruikt verouderd. Ook zijn er te weinig praktijkruimtes. 

Een voorbeeld waar een grote kans wordt gemist om jongeren te stimuleren in het behalen van een diploma, is tijdens de afname van de examens. Sommige jongeren blijken namelijk na hun vrijlating speciaal voor een examen terug te moeten naar de gevangenis om deze af te kunnen leggen. Dit heeft een ontmoedigend effect op jongeren waardoor zij soms zelfs besluiten om helemaal geen examen af te leggen.

Een andere factor die een belangrijke rol speelt, zijn de capaciteits- en personeelstekorten. Er ontstaan namelijk beperkingen in de dagprogramma’s van de jongeren. De overdracht en afstemming tussen de groepsleiders, docenten, behandelaars en scholen worden hiermee bemoeilijkt terwijl deze juist nodig zijn voor een goede samenwerking. 

Het advies van de Onderwijsraad

Op verzoek van de minister van Onderwijs heeft de Onderwijsraad een adviesuitgebracht hoe het onderwijs en de nazorg aan de groep jongeren in detentie verbeterd kan worden. De Onderwijsraad pleit onder andere voor meer flexibiliteit bij het afleggen van examens, betere wervingsmogelijkheden voor docenten en een betere afstemming tussen de betrokken ministeries om het onderwijs en de behandeling van jongeren te verbeteren.

Momenteel zijn drie ministeries betrokken, die allen hun eigen uitvoerders en toezichthouders hebben. Hierdoor verschillen de kaders en regels. Dit leidt ertoe dat er langs elkaar heen wordt gewerkt. Een betere afstemming en samenwerking in het belang van deze jongeren is nodig.

Waar ook verschil gemaakt kan worden, is het beter trainen van leerkrachten in het werken met deze doelgroep. Mogelijkheden tot maatwerk en een goede klik met die ene leerkracht kunnen het verschil maken voor een jongere. Dat ontbreekt nu te vaak. Van belang is dat de adviezen van de Onderwijsraad worden opgepakt en de kansen om te investeren in de toekomst van deze doelgroep niet worden gemist.