Leerlingen presteren beter als de relatie goed is

Verschil voortgezet en basisonderwijs

Helma Koomen, onderzoeksleider: “Opmerkelijk is dat het stimuleren van positieve relaties vooral van belang lijkt in het voortgezet onderwijs, en in het bijzonder voor kinderen uit lagere sociaaleconomische milieus. Vaak neemt de motivatie om te leren op latere leeftijd af. Juist dan maakt het kennelijk uit of je een warme band met je leraar hebt. Je zet je als leerling dan als het ware in voor die docent.”

Volgens Koomen ligt het voor jongere kinderen anders: “Basisschoolleerlingen hebben vooral last van een negatieve relatie met een juf of meester, hoewel positieve relaties ook voor hen een gunstig effect hebben. Het is voor jonge leerlingen in de eerste plaats van belang negatieve of conflictueuze relaties te vermijden.”

Tevreden leraren

Persoonlijke relaties zijn ook van belang voor docenten. Leerkrachten ontlenen voldoening en zingeving aan persoonlijke relaties met leerlingen, terwijl ongunstige relaties negatieve emoties oproepen. Niet probleemgedrag in het algemeen, maar gedrag dat leidt tot een conflictueuze relatie met de leraar, draagt vermoedelijk bij aan werkstress.

Onderzoekster Jantine Spilt benadrukt dat veel schoolleiders en leraren weliswaar intuïtief aanvoelen dat relaties met leerlingen belangrijk zijn, maar dat expliciete kennis ontbreekt om het pedagogisch handelen te verbeteren.

Verschillen jongens en meisjes

De onderzoekers hebben 99 verschillende studies uit de internationale wetenschappelijke literatuur naast elkaar gezet. Hieruit bleek onder meer dat jongens zich in het geval van positieve relaties meer betrokken en gemotiveerd voelen op school. Meisjes gaan beter leren.

Daarnaast bleken vooral kinderen uit lagere sociaaleconomische milieus te profiteren van een warme relatie met de leraar. Zij voelden meer betrokkenheid en presteerden beter. Er is meer onderzoek nodig om precies uit te zoeken hoe affectieve relaties en leeropbrengsten op elkaar inwerken.

Update uit 2014

Het oorspronkelijke Engelstalige artikel uit 2011 is niet ‘open access’ in te zien. In 2014 verscheen een Nederlandstalig vervolgartikel dat open access is gepubliceerd op pedagogischestudien.nl: De invloed van affectieve leraar-leerlingrelaties op het schools leren van leerlingen: Verschillen tussen basis- en voortgezet onderwijs