Leerlingen worden nog steeds opgehokt
Leerlingen in het Voortgezet Onderwijs zitten dit jaar gemiddeld ruim twee volle lesweken opgehokt op school zonder les of actieve begeleiding. Dat blijkt uit een gezamenlijke steekproef van het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) en website Scholieren.com. “Scholieren krijgen niet de lessen die ze verdienen, maar zinloze uren die funest zijn voor de motivatie. Het is onbegrijpelijk dat scholen hun kerntaak, lesgeven, nog steeds verwaarlozen. Wij willen uitdagend onderwijs en echt iets leren”, zo stelt LAKS-voorzitter Steven de Jong.
Ruim drie jaar na de forse scholierenprotesten tegen de ophokuren en de urennorm, waren het LAKS en Scholieren.com benieuwd naar de huidige stand van zaken en bevroegen 2700 scholieren naar hun ervaringen. Uit deze steekproef blijkt dat de scholier gemiddeld meer dan 70 lesuren per jaar opgehokt wordt. Het probleem is onder havisten het grootst, zij worden 95 lesuren opgehokt wat beslag legt op bijna acht procent van de verplichte urennorm van 1000 klokuren. Voor vwo’ers gaat het om bijna 80 uur en vmbo’ ers hebben 60 ophokuren per jaar. Een vmbo-leerling reageert: “Ik snap best dat iedereen wil dat je een aantal lessen per jaar maakt, maar dan moeten het wel léssen zijn!”
Toch lijkt het aantal ophokuren wat gedaald te zijn. Alhoewel er geen vergelijkbaar materiaal van enkele jaren beschikbaar is, is scholieren nu ook gevraagd naar het aantal ophokuren dat ze op het toppunt hadden. Dit viel iets hoger uit dan het huidige aantal ophokuren. Maar De Jong blijft teleurgesteld: “We schrokken hier echt van. Na drie jaar blijkt nu dat er nog steeds iets fundamenteel fout gaat. Als al blijkt dat deze urennorm niet voldoende ingevuld kan worden, hoe komt ons onderwijs dan aan de top – zoals ook de minister zo graag wil?”
Het LAKS pleit voor beter toezicht op de invulling van de lessen, dus om niet alleen kortzichtig te kijken naar het aantal uren, maar ook naar wat er in die uren gebeurt. “De Inspectie weet nu wel hoeveel scholen de urennorm halen, maar er is veel te weinig bekend over de invulling van die lessen. Dat moet anders, liever geen les dan een demotiverend en zinloos uur op school.” Vrijdag 3 februari wist minister Van Bijsterveldt nog te melden dat steeds meer scholen de urennorm halen en dat leerling en ouders daarnaast met een komend wetsvoorstel meer invloed krijgen op de invulling. Dit laatste lijkt echter meer een symbool te zijn en niet veel wezenlijks te veranderen.
In een reactie op het onderzoek geven diverse schoolleiders aan wel verbeteringen te hebben doorgevoerd, maar nu aan de top van hun capaciteiten zitten. Zo zegt de rector van het Eerste Christelijke Lyceum te Haarlem: “Graag zou ik de reguliere lessen uitbreiden, zeker nu de exameneisen verhoogd zijn. Dit kan nu echter alleen ten koste van andere vakken, want er is te weinig geld beschikbaar.”
Een ophokuur is een ‘verplicht lesuur zonder les of actieve begeleiding’. Scholen presenteren deze uren vaak als ‘zelfwerktijd’ of ‘keuzewerktijd’, maar uit het onderzoek blijkt dat minder dan één derde van de respondenten zo’n uur zinvol besteed; op het vmbo is dit zelfs ongeveer een kwart. Een leerling stelt: “Ik wil wel, maar kan niet werken tijdens een zelfstudie-uur. Het is altijd onrustig en soms is er zelfs geen plek op school om te werken!” Scholieren gaven in de steekproef aan dat ze ook veel last hebben van tussenuren en uitval van uren.