Maak plaats voor talent
In Amsterdam wordt op 30 van de ruim 70 scholen voor voortgezet onderwijs vwo aangeboden. Een ruime keus voor de 1.326 leerlingen met een vwo-advies die dit jaar hun weg zochten van de basisschool naar het voortgezet onderwijs. Toch sluit het aanbod niet volledig aan op de vraag en zijn dit jaar zo’n 50 vwo-leerlingen uitgeloot op de school van hun keuze. Mogelijk is dit niet alleen het gevolg van het succes van enkele scholen die meer in trek zijn dan andere, en tekent zich een structureel plaatsgebrek af binnen het vwo.
Debatteren in plaats van procederen
Heeft het keuzegedrag van onderwijsconsumenten, leerlingen en ouders, invloed op het onderwijsaanbod, kan loting uitgebannen worden? Deze vragen dringen zich op naar aanleiding van acties van het platform gymnasiumvooriedereen.nl tegen lotingen op een gymnasium en een lyceum in Amsterdam. In Haarlem hebben ouders na uitloting geprocedeerd om toegang tot de gewenste school af te dwingen en verloren. OCO bracht Amsterdamse ouders, rectoren, schoolbestuurders en de gemeente op 26 mei 2008 bijeen in de Raadszaal van het stadhuis om te debatteren in plaats van te procederen onder de noemer Toegang tot de top.
- De categoriale gymnasia kunnen de gestage groei, die een aantal jaren geleden al geleid heeft tot de vorming van het 4e gymnasium, niet meer opvangen.
- Door trek van vwo-leerlingen uit de randen naar het midden van de stad dreigt verschraling van het onderwijsaanbod op plekken waar dat om maatschappelijke redenen zeer ongewenst is.
- Het aandeel leerlingen met een vwo-advies is gestegen van 16% in 2005 tot 20% in 2008, een stijging van circa 240 leerlingen. In 2008 was er voor havo/vwo- en vwo-brugklassen samen nog een overschot van 225 plaatsen. Als deze trend doorzet is er binnen drie jaar niet alleen plaatsgebrek binnen het categoriaal vwo in Amsterdam maar binnen het hele vwo.
- Tegelijkertijd zijn er volgens een voorlopige inventarisatie door OCO in 2008 ruim tweemaal zo veel leerlingen uitgeloot voor vmbo-t als voor vwo.
Meer weten en meer overleg
De schoolbesturen en de gemeente hebben elkaar in het debat op 26 mei heel voorzichtig gevonden om overleg te voeren over de capaciteitsvraagstukken. OCO juicht dat toe. Om te beginnen zou het goed zijn als de gemeente en de schoolbesturen transparantie bieden over vraag en aanbod: cijfers per onderwijstype, per school, per leerjaar en per klas over leerlingenaantallen (en o.a. schooladviezen en Cito-scores).
In de tweede plaats zou het nuttig zijn als de capaciteitsvraagstukken van de ene school of het ene schooltype niet geïsoleerd worden bekeken. De schoolbesturen hebben – binnen de nu breed erkende autonomie – een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een goed dekkend en maatschappelijk verantwoord aanbod. Daarin past een discussie over samenwerking, bijvoorbeeld in de vorm van strategische allianties tussen categoriale gymnasia in het centrum en scholen aan de rand van de stad. En de gemeente kan daar een rol bij spelen als regisseur op basis van het streven om de tweedeling in de stad tegen te gaan en om de ontwikkeling van Amsterdam Kennisstad verder mogelijk te maken.
OCO roept op!
- Zorg voor een drempelloze toegang tot het onderwijs. Loten is een zwaktebod. Schoolbesturen: ga in gesprek met ouders over mogelijke alternatieven voor tenminste een deel van de lotingsproblematiek.
- Schoolbesturen en gemeente: ga in overleg over vraag en aanbod om te zorgen voor een goede toegang tot vmbo-t, vwo en categoriaal gymnasium. Binnen 3 jaar moet dat in elk geval tot resultaat leiden.
- Schoolbesturen en gemeente: biedt transparantie met cijfers en eigen kwaliteitsoverzichten.