Klachtrecht voorschool straks beter geregeld dan in het onderwijs?
Het wetsvoorstel
In de Tweede Kamer is een wetsvoorstel ingediend dat het klachtrecht van ouders versterkt in de kinderopvang en peuterspeelzalen. Het wetsvoorstel heet ‘Wet versterking positie ouders kinderopvang en peuterspeelzalen (34045)’. De nieuwe voorschriften zijn ook van toepassing op organisaties die voorschoolse educatie aanbieden. [1] Het doel van het wetsontwerp is veelbelovend: versterking van de positie van ouders en ouders een rol geven bij de kwaliteit van de opvang. In de praktijk blijkt dat er soms ongewenste situatie zijn waar ouders (te) weinig tegen kunnen doen.
De belangrijkste wijzigingen voor het klachtrecht zijn gericht op:
- landelijk loket voor klachten
- de mogelijkheid om te verzoeken om bindend advies
- transparantie over de kwaliteit van de (voorschoolse) opvang
Huidige knelpunten
Er zijn momenteel verschillende loketten voor verschillende type klachten. Sommige klachtencommissies zijn alleen toegankelijk als de voorschool – waartegen de klacht is gericht – lid is van de eigen brancheorganisatie. Dit is frustrerend voor ouders. Soms wordt ook door de basisschool gesuggereerd dat de voorschool onderdeel is van de school. Daarnaast is het momenteel niet mogelijk om een klacht in te dienen over het personeel.
Landelijk loket voor klachten
Het wetsvoorstel voorziet in een landelijk loket dat ouders adviseert over klachten en dat ook bemiddeling aanbied. Dit loket is voor alle ouders toegankelijk en gratis. Ouders kunnen in principe met alle klachten terecht bij het loket, behalve als het gaat om de hoogte van de kosten van de opvang. Alle kindcentra zijn verplicht om zich aan te melden. Het loket wordt gefinancierd door de kindcentra.
In het onderwijs neemt Onderwijsgeschillen een vergelijkbare rol in als het gaat om klachtbehandeling, maar Onderwijsgeschillen functioneert (nog) niet als vraagloket. Sinds 2014 biedt Onderwijsgeschillen wel mediation aan, waarbij de kosten voor rekening zijn van het schoolbestuur.
Bindend advies Geschillencommissie
De huidige klachtencommissies in de kinderopvang doen – net als in het onderwijs – geen bindende uitspraak.[2] Volgens het wetsvoorstel kan in de toekomst bij het landelijke klachtenloket bindend advies gevraagd worden van de Geschillencommissie die voor alle ouders toegankelijk is: het bestuur van de voorschool is verplicht de aanbevelingen van de Geschillencommissie over te nemen. De bevoegdheid van de nieuwe Geschillencommissie wordt daarmee ruimer dan de huidige klachtencommissies voor het onderwijs.
In de nieuwe situatie worden ouders gestimuleerd eerst een klacht in te dienen bij de voorschool, in het onderwijs geldt deze verplichting niet. Als de voorschool geen klachtenregeling heeft, dan mogen ouders rechtstreeks naar de Geschillencommissie voor een bindend advies.
Ook de oudercommissie mag bij geschillen rondom het adviesrecht direct naar de Geschillencommissie.
Toetsing vaststellingsovereenkomst bij de rechter
Net als in het onderwijs kunnen ouders te allen tijde naar de burgerlijke rechter. Ouders kunnen de rechter nu ook al vragen om het advies van de klachtencommissie te toetsen. De rechter zal echter niet inhoudelijk naar de zaak kijken: dit wordt ook wel marginaal toetsen genoemd.
De nieuwe Geschillencommissie geeft een bindend advies en dat advies heeft de aard van een vaststellingsovereenkomst. Ouders kunnen straks ook naleving van de vaststellingsovereenkomst vorderen bij de rechter. De vaststellingsovereenkomst staat in de wet beschreven. De stap naar de rechter wordt dan ook kleiner.
Dit geeft ouders een veel sterkere positie ten opzichte van het klachtrecht in het onderwijs. Regelmatig zijn ouders ontevreden over de klachtprocedure in het onderwijs, omdat het schoolbestuur de aanbevelingen van de klachtencommissie niet overneemt.
Transparantie en communicatie door klachtenregistratie
Eén van de doelen van het wetsvoorstel is om de communicatie tussen ouders en de opvang te bevorderen. De overheid wil dat de voorschool GGD-rapporten over de voorschoolse opvang bespreekt met ouders door middel van een jaarlijks verslag met klachten en genomen maatregelen. Het wordt ook verplicht om met de oudercommissie de definitieve GGD-rapporten te bespreken. Dit gaat verder dan de inspectierapporten in het onderwijs van de Onderwijsinspectie. Deze inspectierapporten zijn wel voor iedereen toegankelijk, maar die informatieverschaffing verzorgt de Onderwijsinspectie slechts digitaal. Daarbij is er weinig ruimte om over de rapporten te communiceren.
Sanctieregister
Er komt meer inzicht voor ouders in het toezicht op de kinderopvang doordat de handhavingsstatus wordt opgenomen in Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen (LRKP). In het onderwijs De Onderwijsinspectie publiceert momenteel al rapporten waarin ouders kunnen nalezen wat de kwaliteit van het onderwijs op een school is en de mate van toezicht.
Conclusie
Op 26 januari 2015 wordt het voorstel in de Tweede Kamer besproken, maar er lijkt breed draagvlak voor het voorstel te zijn onder de Raad van State, Onderwijsinspectie en de politiek. De huidige klachtenregeling heeft een te vrijblijvend karakter. Het kwaliteitsregister en een landelijke Geschillencommissie moeten daar verandering in brengen. Het nieuwe klachtrecht lijkt recht te doen aan de positie van ouders op de voorschool. Het is opvallend dat het wetsvoorstel ruimere bevoegdheden toedeelt aan de Geschillencommissie en daarnaast transparantie en communicatie bevordert. Die voorschriften zouden zeker niet misstaan in het onderwijs.
[1] De wetgeving is gericht op kinderopvang en peuterspeelzalen. De voorschool valt onder de Wet kwaliteitseisen kinderopvang en peuterspeelzalen. Bovenstaand artikel is geschreven vanuit het perspectief van de voorschool.
[2] Alleen de Geschillencommissie Kinderopvang doet op dit moment bindende uitspraken over geschillen. De geschillencommissie is enkel toegankelijk als de houder aangesloten is bij de brancheorganisatie kinderopvang.