Nieuwe aanpak Amsterdam voor jeugdhulp en dyslexie
De Jeugdwet en lokaal beleid
Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het organiseren van jeugdhulp voor gezinnen. Daarbij gaat het onder andere om hulp voor kinderen met psychische problemen, dyslexiezorg, opvoedondersteuning voor gezinnen en voorzieningen voor kinderen met een beperking. Het wettelijk kader waar gemeenten aan moeten voldoen staat in de Jeugdwet. Vóór de invoering van deze nieuwe wet was de verantwoordelijkheid voor de jeugdhulp verdeeld over de Rijksoverheid, provincies en zorgverzekeraars. Binnen de verplichtingen van de Jeugdwet maken gemeenten hun eigen beleid en leggen dit vast in een beleidsplan. Gemeenten zijn verplicht om bepaalde hulp te bieden. In de manier waarop ze het organiseren hebben ze wat meer beleidsvrijheid. Het beleidsplan van de gemeente Amsterdam heet Koersbesluit om het kind. Ouder- en Kindteams hebben een centrale rol in de organisatie van de toegang tot jeugdhulp in Amsterdam.
De verordening jeugdhulp
Gemeenten zijn volgens de Jeugdwet verplicht om een verordening op te stellen. Hierin legt de gemeente vast welke voorzieningen voor kinderen, jongeren en hun ouders beschikbaar zijn op het terrein van de jeugdhulp. In de verordening kunnen ouders dus lezen op welke hulp hun kind recht heeft, en hoe dit wordt geregeld. Ook stelt de gemeente ‘nadere regels’ op die nog een stukje concreter dan de verordening uitleggen hoe de jeugdhulp wordt georganiseerd. Drie jaar na de invoering van de nieuwe wet wil de gemeente Amsterdam aan de hand van de opgedane ervaringen een aantal dingen veranderen in de manier waarop de jeugdhulp in de stad wordt geregeld en vastleggen in de nieuwe Verordening op de Zorg voor de Jeugd Amsterdam 2018. De vernieuwing is erop gericht om vanaf 2018 meer resultaatgericht te gaan werken op basis van de ondersteuningsbehoefte van het gezin in plaats van het aanbod van instellingen.
Een aantal elementen van de nieuwe aanpak zijn het perspectiefplan, een nieuwe manier van inkopen, en een poortwachter dyslexie.
Perspectiefplan
Voor gezinnen waarin specialistische jeugdhulp nodig is maken ouders, samen met het Ouder- en Kindteam, een perspectiefplan. Specialistische jeugdhulp vraagt vaak een intensieve of specialistische aanpak. Specialistische jeugdhulp is, in tegenstelling tot algemeen toegankelijke ondersteuning, alleen toegankelijk nadat er namens de gemeente een besluit over is genomen. Dit besluit neemt de gemeente op basis van wat er in het perspectiefplan staat. In het perspectiefplan wordt de situatie van het gezin op verschillende domeinen in kaart gebracht. Daarbij gaat het bijvoorbeeld ook om eventuele schulden, psychiatrische problemen, werkloosheid, etc. In het perspectiefplan wordt benoemd welke ondersteuning er nodig is, en welke resultaten men met de ondersteuning wil bereiken. Belangrijke doelen van het werken met het perspectiefplan zijn het versterken van de eigen regie van het gezin, en het werken met een integrale aanpak.
Inkoop resultaatgerichter
De nieuwe verordening sluit aan bij de nieuwe manier waarop de gemeente specialistische jeugdhulp gaat inkopen. Het gaat daarbij niet meer om inkoop van losse producten, maar om de resultaten die een instelling bereikt. De beoogde resultaten volgen uit het perspectiefplan. Er wordt ook een hoofdaannemer aangesteld die zorgt voor de afstemming met andere hulpverleners.
Poortwachter dyslexie
De gemeente wil, naast de bestaande Ouder-en Kindteams, een poortwachter voor dyslexie inzetten. Deze toetst onafhankelijk of de school die een leerling verwijst zelf al voldoende gedaan heeft om de achterstand in lezen en schrijven van een leerling tegen te gaan, voordat verwezen wordt naar diagnostisch onderzoek voor dyslexie. Uit eerder onderzoek bleek dat de verschillen tussen scholen wat betreft verwijzingen voor dyslexie erg groot zijn. Ook bleek dat leerlingen met een migrantenachtergrond minder vaak verwezen worden voor dyslexiezorg. De criteria op basis waarvan een leerling in aanmerking komt voor onderzoek en behandeling voor dyslexie veranderen niet, maar de gemeente zorgt voor onafhankelijke toetsing van die criteria door de poortwachter.
Documenten gemeente
In deze samenvatting van de gemeente (met infographic) wordt de werkwijze op basis van de nieuwe verordening verkort weergegeven, met een korte beschrijving van de algemene voorzieningen, individuele voorzieningen en toegang tot individuele voorzieningen. Zie voor meer informatie de hele concept Verordening jeugdhulp 2018.
Jeugdhulp en passend onderwijs
Vooral voor leerlingen die niet alleen thuis maar ook op school extra ondersteuning nodig hebben, is samenhang en samenwerking op het terrein van jeugdhulp en passend onderwijs belangrijk. De manier waarop jeugdhulp is georganiseerd heeft namelijk ook invloed op het onderwijs in Amsterdam. De mogelijkheden voor onderzoek en behandeling voor dyslexie zijn bijvoorbeeld onderdeel van de verordening jeugdhulp. Ook de regels voor een persoonsgebonden budget (PGB) en de manier waarop er samengewerkt wordt tussen school en hulpverleners staan in de verordening.
Inspraakreacties JPA en OCO
Het Jeugdplatform Amsterdam (JPA) heeft een uitgebreide reactie gegeven op de concept verordening. OCO onderschrijft deze reactie en heeft daarnaast, op basis van analyse van bij OCO bekende casuïstiek, nog aandacht gevraagd voor een aantal punten op het raakvlak van jeugdhulp en passend onderwijs: toegankelijkheid van informatie en advies; goede ondersteuning en diagnostiek voor leerlingen met dyslexie; sterkere samenwerking tussen jeugdhulp en onderwijs. Het volledige advies van OCO, inclusief praktijkvoorbeelden, is te lezen in de Inspraakreactie OCO Verordening Jeugd 2018.