Passend onderwijs en zorgmeldingen: een slechte combinatie
Zorgmeldingen uit de taboesfeer
Vanaf een jaar of vier geleden, is het thema over meldingen bij Veilig Thuis rondom thuiszitters en passend onderwijs uit de taboesfeer gekomen. Dit is voor een groot deel te danken aan ouders die elkaar opzochten. Zij deelden ervaringen en realiseerden zich dat ze niet alleen stonden. Eerst voorzichtig, maar steeds luider en zichtbaarder maakten ouders duidelijk wat het voor hen betekende om op twee fronten te moeten vechten. Het ene front: zorgen voor een passende onderwijsplek voor je kind en het andere front: bewijzen dat je het beste met je kind voor hebt. Een voorbeeld van zo’n situatie die ouders noemen is wanneer een kind thuis komt te zitten omdat de school vindt dat een leerling naar speciaal onderwijs zou moeten, maar ouders het daar niet mee eens zijn. Een andere situatie is wanneer een kind door pesten of een trauma zich niet veilig voelt op school, en ouders hun kind beschermen door hem (tijdelijk) thuis te houden.
Onderzoek door belangenorganisaties
Naast individuele ouders zelf, hebben ook verschillende belangenorganisaties eraan gewerkt om dit onderwerp op de agenda te zetten. Zo organiseerde Balans in september 2020 een conferentie ‘Bang voor Drang en Dwang’. Ook benoemde Ouders & Onderwijs het tegengaan van meldingen bij Veilig Thuis vanwege het ontbreken van passend onderwijs in hun notitie over de evaluatie van passend onderwijs in 2020. Een aantal andere belangenorganisaties zetten zich ook in op dit onderwerp, zoals BVIKZ, de belangenvereniging intensieve kindzorg, De groep ‘Boze ouders’en ‘Onderwijsaffaire’.
Onderwijsaffaire, een groep ouders wiens kinderen klem zitten in het onderwijssysteem, zetten een enquête uit over veilig thuis meldingen met als aanleiding niet passend onderwijs. De uitslag lees je hier.
Ook OCO is bekend met deze situaties, waarbij de dreiging ‘als je niet akkoord gaat met de aanvraag van een toelaatbaarheidsverklaring, doen wij een zorgmelding’ het meest voorkomt.
Wanneer is een melding onterecht?
Er is de laatste jaren veel aandacht voor het signaleren van kindermishandeling en verwaarlozing. Dit is van groot belang om te zorgen dat deze situaties op tijd herkend worden en er hulp geboden kan worden aan een gezin. Die aandacht kan er echter ook toe leiden dat er onterecht een melding gedaan wordt bij Veilig Thuis. Het ministerie van VWS zegt overigens dat ‘onterechte meldingen’ niet bestaan omdat het slechts gaat om een melding van een vermoeden. Echter, ook bij het melden van een vermoeden kan de schade aan een gezin groot zijn als dit op onjuiste aannames gebaseerd is. Veilig Thuis neemt in principe iedere melding in behandeling, dus er is altijd impact op het gezin.
Vandaar dat we rondom passend onderwijs de term onterechte meldingen wel degelijk correct vinden. Immers, het is niet terecht om een situatie waarbij ouders op zoek zijn naar een passende onderwijsplek maar deze niet vinden, te zien als een vermoeden van mishandeling of verwaarlozing. Het is ook niet terecht om een meningsverschil over de keuze voor speciaal onderwijs of niet, te melden bij Veilig Thuis.
Er kunnen zich situaties voordoen waarin er sprake is van verwaarlozing of kindermishandeling en er tegelijkertijd sprake is van een conflict over passend onderwijs. In die situaties zou een melding, conform de stappen van de meldcode en alleen na overleg met ouders, aan de orde kunnen zijn. In andere gevallen dient te oplossing gevonden te worden in en zoeken van een goede onderwijsplek, in plaats van een zorgmelding te doen waar niemand bij gebaat is.
Verbetervoorstellen evaluatie passend onderwijs
De grote gevolgen die een Veilig Thuis melding voor gezinnen kan hebben en het onterecht inzetten van deze meldingen is in politiek Den Haag niet onopgemerkt gebleven. In de verbetervoorstellen die Minister Slob deed naar aanleiding van de evaluatie passend onderwijs, werd hierover opgenomen:
“Geen VT-melding bij puur een geschil over passend onderwijs. Het is heel belangrijk dat scholen melden wanneer ze een vermoeden van kindermishandeling hebben. Een melding doen puur omdat ouders en school het niet eens kunnen worden over passende ondersteuning (en hun kind vervolgens thuis houden) moeten we met elkaar niet willen. Daarvoor heeft het veel te grote impact.”
In april 2021 is er een nieuw handelingskader voor de toepassing van de Meldcode kindermishandeling voor het onderwijs uitgekomen. Hierin worden een aantal stappen duidelijker omschreven en is een alinea opgenomen over meldingen rond passend onderwijs. Er is echter meer nodig zijn om onterechte VT melding rondom passend onderwijs tegen te gaan. Daarbij kan gekeken worden naar een rol voor de onderwijsinspectie, aanpak van de MAS (Methodische aanpak Schoolverzuim) en ondersteuning van ouders die hiermee te maken krijgen. Dit najaar zal de verdere uitwerking vanuit OCW in samenwerking met VWS van dit verbetervoorstel duidelijk worden.
Zorgmeldingen in Amsterdam
Dat er ook in Amsterdam scholen zijn die (nog steeds) denken dat het correct is om een zorgmelding te doen bij onenigheid met ouders over een passend onderwijsaanbod, bleek bij bestudering van een aantal schoolondersteuningsprofielen. De aanleiding hiervoor was een vraag over een leerling in Amsterdam die via Ouders & Onderwijs bij OCO terecht kwam. Schoolbestuur Openbaar Onderwijs aan de Amstel (OOadA) blijkt een format te hebben ontwikkeld voor de schoolondersteuningsprofielen waar de meeste scholen van het bestuur gebruik van hebben gemaakt. In tenminste zes schoolondersteuningsprofielen staat de volgende tekst (in een uitgebreider stappenplan):
“…Lukt het niet om tot een oplossing te komen en/of dreigt het contact met ouders spaak te lopen, dan schakelt de schoolleider de adviseur passend onderwijs in. Dit komt in een gespreksverslag. Als ouders blijven weigeren, doet school een zorgmelding en kondigt dat vooraf mondeling toe aan de ouder(s)…”
Er zijn verschillen tussen scholen wat betreft de exacte formulering, maar de algemene intentie die er bij de meeste uit spreekt is: als ouders niet meewerken, dan volgt een melding bij Veilig Thuis. Dit is zeer kwalijk. Naast de angst en schade die het bij gezinnen teweeg brengt, is het ook niet conform de meldcode. De Onderwijsinspectie is hierop geattendeerd door Ouders & Onderwijs. De inspectie heeft aangegeven dit ook duidelijk te maken aan het schoolbestuur. Op verzoek van OCO heeft het schoolbestuur ook gereageerd. Het bestuur geeft aan dat het een oud format betreft, en het bij de meeste scholen inmiddels is aangepast of op korte termijn aangepast zal worden.