Te veel onduidelijkheid over extra ondersteuning in passend onderwijs
Invoering passend onderwijs
Passend onderwijs is in 2014 ingevoerd. De landelijke criteria voor verwijzing voor speciaal onderwijs kwamen daarmee te vervallen. Ook de indicatie voor het ‘rugzakje’ voor extra ondersteuning in de klas werd afgeschaft. De middelen voor ondersteuning werden verdeeld over regionale samenwerkingsverbanden. Zij bepalen nu zelf wat de beste manier is om de ondersteuning te organiseren en financieren. Iedere school in Amsterdam biedt dezelfde basisondersteuning. Daarnaast kan voor leerlingen extra ondersteuning worden ingezet, die specifiek is voor een school of een individuele leerling. Na vier jaar maakt OCO de balans op.
Onvoldoende duidelijkheid
De voornaamste conclusie op basis van de analyse van de dossiers passend onderwijs van afgelopen schooljaar is dat ouders en leerlingen onvoldoende zicht hebben op de ondersteuning die er geboden kan worden op reguliere scholen. Met het wegvallen van het rugzakje, is voor ouders niet meer duidelijk in welke situaties er extra ondersteuning ingezet kan worden. Ook is er geen zicht op welke budgetten beschikbaar zijn en wanneer een school kan zeggen dat de ondersteuning de mogelijkheden van de school te boven gaat.
Werkwijze extra ondersteuning
Voor leerlingen die meer ondersteuning nodig hebben, bestaat de mogelijkheid om een ‘onderwijszorgarrangement’ in te zetten. Hiermee kan ondersteuning op maat worden ingezet voor een leerling. Bij de invoering van passend onderwijs konden samenwerkingsverbanden er zelf voor kiezen of zij de organisatie en financiering van de extra ondersteuning zelf of via de schoolbesturen wilden laten uitvoeren. In Amsterdam is voor gekozen om de organisatie en financiering van de extra ondersteuning op reguliere scholen vooral uit te laten voeren door de schoolbesturen. Voor bepaalde specifieke zaken zijn nog wel budgetten en mogelijkheden die door het samenwerkingsverband centraal worden georganiseerd. De samenwerkingsverbanden hebben geen overzicht van de extra ondersteuning die op reguliere scholen wordt ingezet.
Geen transparantie
Aangezien de schoolbesturen zelf verantwoordelijk zijn voor het inzetten van de extra ondersteuning, kunnen er grote verschillen zijn bij de inzet van een onderwijszorgarrangement. Die verschillen zijn er tussen de schoolbesturen en tussen de individuele scholen. Zonder transparantie over de mogelijkheden op de verschillende scholen, is het voor ouders onmogelijk om inzicht te krijgen in het ondersteuningsaanbod. Dit inzicht hebben ze echter wel nodig om de juiste schoolkeuze te maken en afspraken te maken over de ondersteuning in het ontwikkelingsperspectief.
Schoolondersteuningsprofielen
Alle scholen zijn wettelijk verplicht om een schoolondersteuningsprofiel te hebben. Dit document is mede bedoeld voor ouders om inzicht te krijgen in de verschillende typen van ondersteuning die een school biedt. In Amsterdam zijn de schoolondersteuningsprofielen vaak niet makkelijk toegankelijk. Veel scholen hebben geen (actuele) versie op hun website staan. Wel zien we dat het aantal schoolondersteuningsprofielen dat online staat in het primair onderwijs is toegenomen. Echter, ook als de profielen te vinden zijn, bieden ze voor ouders vaak te weinig aanknopingspunten voor de schoolkeuze. Ook werkelijk zicht op de mogelijke onderwijszorgarrangementen is er niet.
Maatwerk versus willekeur
De invoering van passend onderwijs heeft mede als doel gehad dat er meer maatwerk geboden kon worden voor leerlingen. De strikte landelijke slagboomsystematiek heeft plaats gemaakt voor flexibele inzet van middelen. Dit maatwerk heeft echter ook een keerzijde. Zonder transparantie over de inzet van extra ondersteuning, zonder inzicht in de zorgarrangementen en zonder duidelijkheid over wat een school te bieden heeft, kan maatwerk soms leiden tot willekeur. Zo worden, blijkt uit de analyse van de dossiers, leerlingen geweigerd omdat bepaalde ondersteuning toch niet geboden wordt. Ook krijgen leerlingen, waarvoor nog niet eerder extra ondersteuning op de reguliere school is ingezet, een verwijzing naar speciaal onderwijs. Dit zijn ongewenste effecten van de onduidelijkheid over de hoofdvraag die ouders hebben: ‘Welke ondersteuning kan ik van school verwachten?’
Verbetermogelijkheden
OCO pleit voor meer duidelijkheid over de inzet van extra ondersteuning op regulier onderwijs. Mogelijkheden hiervoor zijn:
- het verbeteren van de vindbaarheid en vergelijkbaarheid van de schoolondersteuningsprofielen
- het tonen van een ‘menukaart’ van onderwijszorgarrangementen
- een sterkere betrokkenheid van het samenwerkingsverband in het zorgen voor transparantie en duidelijkheid over de extra ondersteuning
Download analyse
Meer lezen? Download de analyse van de casussen passend onderwijs in schooljaar 2017-2018.