Terugblik CDA-raadslid Diederik Boomsma: ‘De loting, daar moet je continu bovenop zitten’

Eigenlijk is hij er helemaal niet voor, dat je een algoritme laat bepalen naar welke school kinderen gaan. “Wij zijn er niet van overtuigd dat dit een goede oplossing is. Maar als je dan toch zo’n systeem hebt, dan moet je er in elk geval voor zorgen dat het zo goed mogelijk wordt uitgevoerd.” En dat betekent in zijn geval: erbovenop zitten. Continu, vanaf het begin. Inmiddels zit Boomsma behoorlijk in de materie – dat scheelt.

Dubbeladviezen

Hij heeft in de afgelopen jaren tientallen moties aangedragen om het systeem te verbeteren. Sommige werden aangenomen, de meeste niet. Maar er is er één aangenomen waar hij heel trots op is: de motie voor het dubbeladvies. Tien september 2020. “Vroeger konden kinderen die een vmbo-t/havo-advies of een halvo/vwo-advies hadden alleen meeloten op het meer praktische niveau. Dat vind ik heel oneerlijk. Iedereen zegt tegenwoordig dat gelijke kansen zo belangrijk zijn en dat sommige kinderen meer tijd nodig hebben om tot groei te komen. Een dubbeladvies versterkt die boodschap: als je echt je best doet, kun je onder bepaalde omstandigheden ook dat andere niveau halen. En dan krijg je van het systeem die kans niet? Toen heb ik gezegd: dat kun je niet maken, je moet ervoor zorgen dat kinderen met een dubbeladvies op het niveau van hun keuze kunnen meeloten.”

Bij de loting van maart 2021 was dat voor het eerst mogelijk. Helemaal perfect is het niet gegaan, vindt Boomsma, want veel ouders waren niet van de mogelijkheid op de hoogte. Dit jaar wil hij erop toezien dat die aanpassing beter wordt doorgevoerd. Het gaat immers om de toekomst van behoorlijk veel kinderen.

Dat gezegd hebbende: met die loting is hij nog lang niet klaar. Deze week werden twee andere moties van het CDA aangenomen om het systeem nader onder de loep te nemen. Dat systeem, betoogt Boomsma, behartigt vooral de belangen van de scholen en niet van de kinderen. Er zijn scholen en gebouwen en die moeten vol. Terwijl de vraag zou moeten zijn: welk aanbod past bij de vraag van de kinderen?

“Die vraag is er niet voor niets. Dus reken nu eens door: welke aanpassing in de capaciteit van de scholen kan leiden tot een structurele en significante verbetering van de loting en matching?” In het verleden heeft onderzoek al uitgewezen dat maar enkele klassen aan extra capaciteit op een populaire havo- of vwo-school de uitslag van de loting enorm zou verbeteren, waardoor veel meer kinderen in hun top drie terechtkomen, en niet meer, zoals nu, tientallen kinderen in een school van negende, of tiende keuze. De cijfers zijn er, je kunt dit uitrekenen. “Ik hamer er al twee jaar op, en nu gaat het eindelijk gebeuren.”

Moet elke leerling twaalf scholen langs?

Zijn andere zojuist aangenomen motie gaat over een bredere vraag: hoe kun je op een heel andere manier omgaan met de schaarste op populaire scholen? Is het echt nodig om alle havo- en vwo-leerlingen die ellenlange lijst van twaalf scholen te laten invullen? Die moet allemaal al die scholen langs, of nog meer – terwijl sommigen gewoon naar een school willen waar altijd wel plek is. Die zou je de rompslomp kunnen besparen. En waarom is er eigenlijk geen gymnasiumadvies mogelijk? Nu worden kinderen ingeloot op gymnasia die eigenlijk geen Latijn of Grieks willen doen, en krijgen sommige andere kinderen die dat juist wel willen, de kans niet. “Er zitten zo veel perverse effecten aan dit systeem.”

De keuze voor middelbare scholen is al jaren een heikel thema in de stad. De laatste twee jaar kwam corona er natuurlijk bij. “Er was al vrij snel duidelijk, dacht ik, dat goede luchtkwaliteit op scholen een belangrijke factor was in de bestrijding van de pandemie. Daar kun je in investeren, dat is veel minder kostbaar dan lockdowns en bijna alle andere maatregelen die werden getroffen. Dus daar hebben we meteen, met schriftelijke vragen, op gestuurd. En Amsterdam heeft er ook een goed programma voor, scholen kunnen er ruimhartig subsidie voor krijgen. Op een gegeven moment bleek dat twintig procent van de Amsterdamse scholen de kwaliteit nog niet op orde had. Daar moet je dan meteen achteraan, je kunt toch moeilijk zeggen: dat is dan maar zo, blijkbaar maken die scholen andere keuzes.”

Dat heeft Boomsma ook tegen wethouder Marjolein Moorman gezegd – en zorg dan in elk geval dat die scholen goede CO2-melders hebben. Want je kunt wel zeggen: zet gewoon de ramen tegen elkaar open, maar hartje winter is er altijd wel iemand die die ramen weer dichtdoet. De CO2-melders komen er.

Terug naar klassieker onderwijs

Boomsma is ook nu weer lijsttrekker voor het CDA. De peilingen staan er beroerd voor – die ene zetel wordt nog lastig verdedigen na het gedoe in Den Haag. Zeker het vertrek van Pieter Omtzigt heeft in Amsterdam zijn sporen nagelaten. Maar als Boomsma weer in de raad komt, wil hij graag een conferentie organiseren, als het even kan samen met de SP, om na te denken over het onderwijs. Als het aan hem ligt, gaan we terug naar klassieker onderwijs: meer feiten uit het hoofd leren, zeker in de leeftijdsfase dat kinderen dat nog hartstikke leuk vinden. “Supernuttig. Ik weet nog steeds wat ik op de basisschool heb moeten stampen. 1600, slag bij Nieuwpoort!”

Hij heeft allerlei gedachten over de inrichting van het onderwijs die niet echt bij het werk van gemeenteraadslid passen, maar niettemin – goed om over te blijven nadenken. “Sowieso vind ik dat de gemeenteraad niet gaat over hoe leraren hun werk doen. Het gaat mij er juist om dat ze niet worden blootgesteld aan allerlei onderwijsideologieën van de staat.”

En juist dat is wat er de laatste decennia veel is gebeurd. Initiatieven als de basisvorming, de tweede fase – vernieuwingen die volgens Boomsma niet hebben gewerkt. Ook Moorman zit er wat hem betreft te ideologisch in. “Ze heeft absoluut een passie voor onderwijs, maar haar ideologie is wel eenzijdig. We moeten meer doen om het brede onderwijsveld te stimuleren en te verbeteren.”

Over één ding zijn ze het wel eens. Segregatie in het onderwijs is onwenselijk. Er kan dan een spanning zitten met de vrijheid van onderwijs – die fundamenteel is, wat Boomsma betreft. “De vrijheid van ouders om nieuwe scholen te stichten leidt ook tot grote betrokkenheid en samenwerking, met goede resultaten. Daarom hebben we indertijd als CDA ook het voorstel gedaan om nieuwe scholen te stimuleren, waar veel geweldige initiatieven uit voort zijn gekomen. Tegelijkertijd kan die vrijheid leiden tot segregatie. Bij islamitisch onderwijs is dat risico groter omdat de religieuze kant van die identiteit vaak ook gekoppeld is aan een etnische component. De meeste moslims hebben nu eenmaal een recente migratiegeschiedenis. Bij christelijke scholen heb je dat niet.”

Als je niet uitkijkt, ontstaat er een stad waar sommige kinderen elkaar nooit meer tegenkomen. Daarom heeft hij een tijd geleden een voorstel gedaan om ontmoeting van kinderen van verschillende scholen te stimuleren bij sportieve en culturele activiteiten. Daar was de gemeente mee begonnen – en toen kwam corona. Vorige zomer was er wel het overkoepelende programma MidzomerMokum, voor kinderen uit de hele stad. Dat is alvast iets om weer naar uit te kijken.