Toelatingsrecht mbo? Keuzerecht van student!

Toelatingsrecht mbo is keuzerecht

Toelatingsrecht in het mbo betekent dat je de opleiding kunt kiezen die je graag wil. Opleidingen mogen je niet weigeren door selectie op hoge cijfers of motivatie, of op andere onduidelijke gronden. Dat gebeurde in het verleden wel en daarom is het toelatingsrecht ingevoerd.

Je moet er wel iets voor doen, namelijk:

• Uiterlijk 1 april aanmelden (art. 8.0.1. lid 1 WEB), en
• Meedoen aan de intake activiteit (Amendement Duisenberg).

Het toelatingsrecht is niet onbeperkt:

• Vooropleidingseisen:
  Je moet voldoen aan de vooropleidingseisen (Hoofdstuk 8, titel 2, WEB, zie ook info rijksoverheid.nl).
• Beperkt aantal plaatsen:
  Vanwege het arbeidsmarktperspectief of de capaciteit van de opleiding mag het aantal plaatsen beperkt worden, volgens art. 8.1.1c lid 2 WEB. Dit wordt ook wel numerus fixus genoemd. Dan kan het voorkomen dat er meer aanmeldingen zijn dan plaatsen. De opleiding plaatst studenten dan in volgorde van aanmelding of hanteert een loting, met voorrang voor degenen die vóór 1 april hebben aangemeld, volgens art. 8.1.1c lid 5 WEB.
• Bijzondere weigeringsgronden:
  De bijzondere weigeringsgronden worden verderop in dit artikel toegelicht.

Intakeactiviteit: check je beeld van opleiding en beroep

Het doel van een intakeactiviteit is: checken of je verwachtingen over opleiding en beroep kloppen. Mbo-instellingen mogen zelf bepalen hoe ze hun intakeactiviteit organiseren, bijvoorbeeld in de vorm van een gesprek of proefles. Ze moeten uiterlijk 1 februari de intake procedure bekend maken, meestal via de website van de opleiding. Soms gebruiken ze een eigen naam voor hun intakeativiteit, zoals bijvoorbeeld kennismakingsactiviteit (ROCvA), of talentscan (ROC TOP).

Vraag een studiekeuzeadvies

Meedoen aan de intakeactiviteit geeft je recht op een schriftelijk studiekeuzeadvies (art. 8.0.4. WEB). Daarin staat of de door jou gekozen opleiding bij je past of dat een andere keuze verstandiger is. Het kan je helpen als je nog twijfelt, maar het is niet meer dan een advies. Jij beslist zelf of je het advies opvolgt. Je krijgt het studiekeuzeadvies niet automatisch, je moet het zelf aanvragen.

Bindend studieadvies bij onvoldoende resultaat

Tegenover de keuzevrijheid van studenten staat wel het bindend studieadvies dat de opleiding kan geven bij tegenvallende resultaten (art. 8.1.7a. WEB). Na een negatief bindend studieadvies mag een opleiding de onderwijsovereenkomst ontbinden. Bij opleidingen van een jaar krijgt elke student na drie maanden (en uiterlijk binnen vier maanden) een bindend studieadvies, bij meerjarige opleidingen is dit na na tenminste negen maanden (en uiterlijk aan het einde van het eerste studiejaar). Een negatief bindend studieadvies betekent stoppen met de opleiding, bij een positief bindend studieadvies mag je doorgaan.

Bijzondere weigeringsgronden

Hieronder staan de uitzonderingssituaties beschreven op het toelatingsrecht, waarin je toch geweigerd mag worden:

Nadere eisen vooropleiding

Sommige technische opleidingen mogen als ‘nadere opleidingseis’ het vak wiskunde of natuurkunde en scheikunde I verplicht stellen (zie art. 8.2.2. WEB). De opleidingen die dit mogen doen staan in de bijlage van de Doorstroomregeling vmbo – mbo 2020.

Aanvullende eisen geschiktheid

Sommige opleidingen mogen ‘aanvullende eisen’ stellen voor een specifieke aanleg, bedrevenheid of geschiktheid die noodzakelijk is voor een beroep (art. 8.2.2a. WEB). Denk bijvoorbeeld aan een dansopleiding (art. 8.2.2a. WEB en de Regeling aanvullende eisen toelating middelbaar beroepsonderwijs met lijst opleidingen in bijlage).

Eerder gebleken ongeschiktheid

Op eerdere opleiding gebleken ongeschiktheid voor het beroep (art. 8.1.7b lid 2 WEB).

Langstudeerders zonder resultaat

Langstudeerders, meer dan zes jaar zonder diploma of drie keer negatief bindend studieadvies, beide situaties korter dan drie jaar geleden (art. 8.1.1c lid 3 WEB).

Geen redelijke aanpassing mogelijk voor handicap

Ernstige handicap of chronische ziekte waar geen redelijke aanpassingen voor mogelijk zijn (art. 2 WGBHCZ.

Geloofsovertuiging

Instellingen waar de geloofsovertuiging een belangrijke rol speelt voor de identiteit mogen van studenten  om die geloofsovertuiging te respecteren en ze anders weigeren (art. 8.1.1 lid 4 WEB).

Overigens hoeft een opleiding geen gebruik te maken van het recht om een student te weigeren, een opleiding mag ook een (extra) kans bieden.

Aanbodplicht indien nog geen startkwalificatie

Voldoe je niet aan de toelatingseisen of heb je je niet voor 1 april aangemeld, dan vervalt je toelatingsrecht voor de opleiding van jouw keuze. Dan zijn de rollen omgedraaid en is het niet langer de student die een opleiding kiest, maar de opleiding die een student kiest. Als de opleiding je graag wil kan die je toelaten maar dat hoeft niet. Ben je jonger dan 18 jaar en heb je nog geen startkwalificatie (een diploma voor mbo-niveau 2 of voor havo of vwo)? Dan moet de mbo-instelling waar je je had aangemeld je nog wel een opleiding aanbieden die zo veel mogelijk rekening houdt met je voorkeuren. Deze aanbodplicht geldt niet voor vakinstellingen of AOC’s (zie paragraaf 2.3 memorie van toelichting). Evenmin geldt de aanbodplicht bij niet-kwalificatieplichtige studenten (zie toelichting Amendement Duisenberg).

Uitzonderingen op aanmelddatum 1 april

Er gelden twee uitzonderingen waarbij je toelatingsrecht blijft gelden als je je na 1 april aanmeldt:

• Opleidingen die niet in augustus starten, meestal starten ze dan in februari (paragraaf 2.1.1 memorie van toelichting).
• Een studiewisseling vanwege een negatief bindend studieadvies (artikel 8.0.1 WEB).