Wanneer krijgen leerlingen voorlichting over alcohol en drugs op school?
Op welke leeftijd voorlichting geven over drugs en alcohol op school?
Voorlichting over alcohol en drugs heeft het meest effect als een leerling hier nog geen ervaring mee heeft. Maar dat betekent niet: hoe jonger je met alcohol- en drugspreventie begint hoe beter. Te jong beginnen kan namelijk ook averechts effect hebben, zoals het aanwakkeren van nieuwsgierigheid. Hieronder staat een kort overzicht van effectieve interventies voor alcohol- en drugspreventie op de basisschool, het voortgezet onderwijs en het mbo.
Voorlichting alcohol en roken op de basisschool
Uit onderzoek blijkt dat voorlichting over alcohol en roken aan leerlingen in groep 8 geen effect heeft. De meeste leerlingen hebben dan nog nooit gerookt of alcohol gedronken. Bovendien denken elf- en twaalfjarigen hier overwegend negatief over. Leerlingen beginnen gemiddeld voor het eerst met roken en drinken als ze dertien jaar zijn.
Wat wel effect heeft in groep 8 is het versterken van algemene en sociale vaardigheden, zoals zelfcontrole, probleemoplossend vermogen en ‘nee’ leren zeggen. De volgende interventies voor de basisschool richten zich daarom op deze vaardigheden en niet op middelenpreventie:
Richtlijnen verslavingspreventie binnen het onderwijs ( een uitgave van het Trimbos-instituut en Verslavingskunde Nederland) adviseert basisscholen duidelijke regels op te stellen over alcohol en roken in en rondom de school voor leerlingen, leerkrachten en ouders.
Basisscholen, scholen voor voortgezet onderwijs en mbo-instellingen hebben sinds 1 augustus 2020 verplicht een rookvrij schoolterrein (art. 6.4 Tabaks- en rookwarenbesluit 2020).
Voorlichting alcohol en drugs op school: twaalf- en dertienjarigen
Voor leerlingen van twaalf en dertien jaar worden relaties met leeftijdsgenoten steeds belangrijker. Zij willen geaccepteerd worden en niet afwijken van de groep. In deze fase spelen ouders een cruciale rol bij het alcoholgebruik en roken van hun kinderen.
Daarom raden het Trimbos-instituut en Verslavingskunde Nederland scholen aan om zowel ouders als leerlingen voorlichting te geven over alcohol, roken en blowen. Hierbij zou zou de focus moeten liggen op de sociale norm dat alcohol en drugs niet thuishoren op school.
Beschikbare interventies:
Let op: geef geen klassikale voorlichting over lachgas! De meeste jongeren (92%-95%) gebruiken dit niet en de kans is aanwezig dat een voorlichting alleen maar hun nieuwsgierigheid aanwakkert.
Voorlichting in het voortgezet onderwijs: dertien- tot en met zestienjarigen
In de leeftijdscategorie dertien tot en met zestien jaar ontstaat er door de ontwikkeling van het brein een grotere gevoeligheid voor groepsdruk. Daarom heeft het in deze fase weinig zin om leerlingen hiertegen weerbaar te maken.
Alcohol- en drugspreventie werkt in deze fase alleen als er duidelijke regels thuis en op school zijn waarbij de norm geldt dat roken en drugsgebruik niet normaal is en niet bij school hoort.
Beschikbare interventies:
Voorlichting in het voortgezet onderwijs en mbo: zestien- tot en met achttienjarigen
In de leeftijdsfase van zestien tot en met achttien jaar zijn jongeren minder gevoelig voor groepsdruk. Ze zijn beter in staat om vooruit te denken en impulsen te beheersen. In deze fase zijn schoolprogramma’s die zelfcontrole stimuleren effectief in het verminderen van alcohol- en drugsgebruik.
Ook de ‘sociale invloed benadering’ is effectief. Met deze benadering worden jongeren zich bewust van sociale invloeden die aanzetten tot middelengebruik, zodat zij zich hiertegen kunnen wapenen.
Beschikbare interventies:
