Wat is het onderwijsconcept van ervaringsgericht onderwijs (EGO)?
Ervaringsgericht onderwijs: betrokkenheid, welbevinden en krachtige leeromgeving
Ervaringsgericht onderwijs is een onderwijsconcept dat eind jaren zestig van de twintigste eeuw ontstond, met de Belgische hoogleraar Ferre Laevers (1950) als inspirator.
Binnen het ervaringsgericht onderwijs (EGO) staat betrokkenheid van het kind centraal. Als een kind geïnteresseerd bezig is met een activiteit, dan is het geconcentreerd en gemotiveerd. Dit leidt vervolgens tot een ‘fundamenteel leren’: een grondig begrip van nieuwe kennis en vaardigheden. Voorwaarden voor betrokkenheid zijn welbevinden en een krachtige leeromgeving.
Het welbevinden van leerlingen groeit wanneer de leeromgeving voldoet aan basisbehoeften, zoals veiligheid, acceptatie en waardering. Een hoog welbevinden zorgt er voor dat een kind zich cognitief en emotioneel kan ontwikkelen.
Laevers heeft een aantal punten geformuleerd om voor een krachtige leeromgeving te zorgen, waaronder:
- het inrichten van een open ruimte met verschillende hoeken (zoals een poppenhoek en een bouwhoek);
- een betekenisvolle inrichting van de hoeken;
- nieuwe en onbekende materialen, werkwijzen en activiteiten introduceren;
- stimuleren van het vrije initiatief met als voorwaarde goed klassenmanagement;
- activiteiten realiseren die de gedrags- en gevoelswereld van kinderen aanspreken en de waardenoriëntatie (doelen die burgers nastreven in het leven) ontwikkelen;
- signaleren en begeleiden van leerlingen met sociaal-emotionele- en/of ontwikkelingsproblemen.
Bron: Alkema e.a., Méér dan onderwijs (Assen 2011).
Wilt u meer informatie over ervaringsgericht onderwijs? Bezoek dan de website van het Expertisecentrum ErvaringsGericht Onderwijs.
Vijf factoren van invloed op betrokkenheid
Om de betrokkenheid van leerlingen te vergroten houdt een school met ervaringsgericht onderwijs rekening met vijf factoren:
- Sfeer en relatie:
een veilige leeromgeving waarin kinderen zichzelf kunnen zijn, ontspannen zijn, spontaan durven zijn, open durven zijn en kunnen genieten. - Aanpassing aan het niveau:
het afstemmen van inhouden en activiteiten op de ontwikkeling van het individuele kind. - Aansluiten bij de werkelijkheid.
- Activiteit:
een afwisseling aan activiteiten, waaronder beweging, groepswerk, coöperatief leren, spel en experimenten. - Leerlinginitiatief:
inbreng door leerlingen, keuzemomenten en het opstellen van een gezamenlijk jaarplan.
Ervaringsgericht onderwijs in de praktijk
Binnen het ervaringsgericht onderwijs zijn vijf werkvormen te onderscheiden:
- Kringen en forum:
In de kring kunnen leerlingen gedachten en ervaringen uitwisselen, bijvoorbeeld een evaluatie van een activiteit. Bij een forum komen meerdere klassen tegelijk bij elkaar, om iets te bespreken of in te plannen. - Contractwerk:
Tijdens contractwerk kan een leerling zelfstandig aan taken werken. - Projectwerk:
Projectwerk gaat over een bepaald thema of probleem, dat de leerlingen zelf mogen uitkiezen. Zij doen hier onderzoek naar en rapporteren erover. - Ateliers:
Bij ateliers draait het om actief bezig zijn. Hiervoor wordt apart tijd vrijgemaakt. Kinderen kunnen kiezen uit activiteiten met bijzondere materialen. Deze activiteiten kunnen ook buiten school worden uitgevoerd en met externe begeleiding. - Vrije keuze:
Bij het vrije keuzedeel kunnen kinderen kiezen uit verschillende opdrachten die op hun niveau en interesses zijn afgestemd. Zij krijgen hierin veel vrijheid.
Ervaringsgericht onderwijs in Amsterdam
Amsterdam heeft ruim 200 basisscholen met verschillende onderwijsconcepten. Zo zijn er scholen met traditioneel vernieuwingsonderwijs, zoals montessori en jenaplan. Maar er zijn ook scholen met meer moderne onderwijsconcepten, zoals gepersonaliseerd onderwijs.
Soms combineren basisscholen verschillende onderwijsconcepten. Basisschool de Biënkorf combineert bijvoorbeeld jenaplan en EGO. Er zijn in Amsterdam geen basisscholen met alleen ervaringsgericht onderwijs. Maar veel basisscholen hebben wel bepaalde elementen uit EGO in hun onderwijs overgenomen.
