Wat is pesten? En wat zijn de gevolgen van pesten op school?

Wat is pesten?

Drie kenmerken van pesten zijn:

1. Pesten gebeurt bewust;
2. Pesten gebeurt structureel;
3. Er is sprake van een machtsverschil.

Er is sprake van pesten als een kind een ander kind met opzet pijn doet. Bovendien gebeurt dit stelselmatig. Soms wordt een kind weken- of zelfs maandenlang gepest door hetzelfde kind of meerdere kinderen. Daarnaast is er een machtsverschil tussen de pester en de gepeste. De pester is bijvoorbeeld fysiek en/of sociaal sterker. De gepeste is daarentegen niet (meer) in staat om zichzelf te verdedigen. Bovendien leidt het pestgedrag vaak tot een hogere status van de pester in de groep (Bron: School en Veiligheid).

Verschillende soorten pestgedrag van leerlingn

Leerlingen kunnen op school op verschillende manieren gepest worden:

• Verbaal (schelden, uitlachen);
• Fysiek (slaan, schoppen, duwen);
• Relationeel (buitensluiten, opstoken, roddelen);
• Materieel (spullen afpakken, vernielen);
• Digitaal (hacken, foto’s misbruiken).

Verschil tussen pesten en plagen

Pesten is iets anders dan plagen. Bij plagen is er namelijk geen sprake van een machtsverschil. Als een kind geplaagd wordt, kan het terugplagen. Daarnaast is plagen niet gemeen, maar kun je er om lachen. Bovendien is plagen niet structureel.

Maar ouders en leerkrachten moeten ook bij plagen opletten. Als hetzelfde kind vaak geplaagd wordt en hier niet om lacht, kan er sprake zijn van pesten. En soms geeft een kind aan dat het gepest wordt, terwijl een leerkracht of ouder denkt dat het om plagen gaat. In dit geval is de ervaring van het kind leidend.

De gevolgen van pesten

Pesten heeft grote gevolgen. Leerlingen die gepest worden voelen zich vaak eenzaam, verdrietig, onzeker en bang. Soms durven ze niet meer naar school te gaan. Het leren wordt dan bemoeilijkt en de schoolresultaten kunnen kelderen.

Leerlingen kunnen ook lichamelijke klachten krijgen door pesten, bijvoorbeeld hoofdpijn, buikpijn, bedplassen of slapeloosheid. Wie gepest is, kan daar jarenlang last van houden. Bovendien is de kans op een depressie op latere leeftijd groter. Het zelfbeeld is vaak laag en relaties verlopen soms moeizaam. Leerlingen die pesten, komen op latere leeftijd vaker in aanraking met criminaliteit en verslavingen.

(Bron: Nederlands Jeugdinstituut)

Hoeveel kinderen worden gepest op school?

In 2018 werd tien procent van de kinderen in het basisonderwijs en het speciaal basisonderwijs (sbo) gepest. Zeven procent van hen werd maandelijks gepest en drie procent wekelijks. In datzelfde jaar werd in het voortgezet onderwijs vijf procent van de leerlingen gepest, waarvan twee procent maandelijks en drie procent wekelijks. Deze cijfers laten een daling zien ten opzichte van 2016 en 2014 (Bron: Nederlands Jeugdinstituut).

Ouders kunnen hun kind helpen

Wordt uw kind op school gepest? Dan kunt u het volgende doen:

• Ga in gesprek met uw kind en bied een luisterend oor. Stel daarnaast vragen om het pestprobleem beter in kaart te brengen, zoals: Wie pest jou? Wat doet hij of zij waardoor jij verdrietig of bang wordt? Waar gebeurt het?;
• Soms vindt een kind het moeilijk om over het pesten te praten. Accepteer dit en vraag in dat geval niet teveel door. Laat vooral merken dat uw kind altijd bij u terecht kan voor steun;
• Als uw kind dat wil kunnen jullie samen oplossingen bedenken om het pesten te laten stoppen. U kunt bijvoorbeeld voorstellen om in gesprek te gaan met de leerkracht, de intern begeleider en/of de pestcoördinator. Misschien wil uw kind ook bij dit gesprek aanwezig zijn;
• Vraag regelmatig aan uw kind hoe het gaat, ook als het pesten gestopt lijkt te zijn. Op die manier toont u betrokkenheid en bent u er tijdig bij als het pesten toch weer is begonnen.

Wilt u meer informatie over wat u als ouder kunt doen tegen pesten? Lees dan: ‘Wat kan ik doen als mijn kind wordt gepest op school?’.