Bij symbiose onderwijs staat een leerling ingeschreven op een school voor speciaal (voortgezet) onderwijs. De leerling heeft hiervoor een toelaatbaarheidsverklaring. De school voor speciaal onderwijs sluit een overeenkomstmet een reguliere school. Deze overeenkomst legt de afspraken en verantwoordelijkheden van de twee scholen vast (Art. 12 Onderwijskundige besluit WEC).
Symbiose onderwijs wordt bij het basisonderwijs vooral gebruikt voor leerlingen die mogelijk een overstap maken van speciaal onderwijs naar regulier onderwijs. Er wordt een tussenperiode ingebouwd zodat de leerling kan wennen in een reguliere klas. Pas daarna besluit men tot een definitieve overstap. Voor andere leerlingen is structureel een combinatie wenselijk. Een aantal dagen volgt de leerling het onderwijs in de kleine groep op de speciale school. De andere dagen gaat de leerlicht dicht bij huis naar de reguliere school.
Bij het voortgezet onderwijs biedt symbiose onderwijs vooral mogelijkheden voor specifieke praktijkvakken en voor het volgen van examenvakken. Op veel scholen voor VSO is het niet mogelijk om examen te doen op havo- of vwo-niveau. Ook kan een leerling vaak bepaalde vakken niet op ieder niveau volgen. Symbiose onderwijs met een reguliere school biedt dan uitkomst. Ook voor leerlingen op het VSO die staatsexamen doen op het VAVO, wordt dit geregeld via symbiose onderwijs tussen de VSO school en de aanbieder van het VAVO.
Symbiose onderwijs is aan een aantal regels gebonden. Dit komt omdat de financiering van het onderwijsstelsel in Nederland is gebaseerd op de telling van het aantal leerlingen dat op een school staat ingeschreven. Leerlingen kunnen daarom maar op één school ingeschreven staan.
Eén van die regels is dat de leerling niet meer dan zestig procent van de lessen op een andere school volgt. Er is geen minimum aantal uren. Een andere regel is dat er een gedetailleerde symbiose-overeenkomst tussen de scholen moet zijn. Hierin staan onder andere afspraken over de overdracht van geld van de speciale school naar de reguliere school. Er geldt geen maximum of minimum periode waarvoor symbiose kan worden aangegaan. Wel moet er een termijn in de symbiose-overeenkomst worden opgenomen
Structurele samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs, bijvoorbeeld door gedeelde klassen, is nog lastig te organiseren. Binnen het samenwerkingsverband voor voortgezet onderwijs in Amsterdam wordt wel gekeken naar structurelere vormen van samenwerking. Meer informatie hierover staat in: ‘Speciaal en regulier onderwijs verbinden’.