Wat leert mijn kind in groep 4?

Doorgaande leerlijn: van groep 3 naar groep 4

De overheid heeft voor ieder verplicht vak op de basisschool – Nederlands, Engels, rekenen, oriëntatie op jezelf en de wereld, kunstzinnige oriëntatie en bewegingsonderwijs – kerndoelen vastgesteld. De kerndoelen beschrijven globaal wat een school tot en met groep 8 in elk geval moet aanbieden aan de leerling. Dit is vastgelegd in het Besluit vernieuwde kerndoelen WPO.

SLO (Stichting Leerplanontwikkeling) heeft de kerndoelen voor de groepen 1 tot en met 8 van de basisschool uitgewerkt in leerlijnen. Een leerlijn geeft aan wat een kind per leerjaar leert. Ook geeft het aan wat een kind moet kennen en kunnen voordat een volgende stap kan worden gezet.

Een kind kan bijvoorbeeld pas de tafels leren (vermenigvuldigen) als het goed kan optellen en aftrekken. En een kind kan pas begrijpend lezen als het technisch leesniveau voldoende is.

Kerndoelen en leerlijnen helpen een school een doorgaande lijn te bieden voor de ontwikkeling van kinderen. Een school mag zelf bepalen hoe ze de vakken aanbiedt (didactiek) en welk lesmateriaal (methode) ze hiervoor gebruikt. Daardoor zijn er verschillen tussen basisscholen.

Technisch lezen

In groep 4 verbeteren kinderen hun technische leesvaardigheid (verklanken van woorden en zinnen). Halverwege groep 4 heeft een leerling gemiddeld AVI-niveau M4 en aan het einde van groep 4 AVI-niveau E4. Voor deze AVI-niveaus geldt dat de gemiddelde lengte van woorden en zinnen toeneemt en dat het taalgebruik en de verhaallijnen complexer worden.

Kinderen breiden in groep 4 hun leeswoordenschat (woordenschat in geschreven taal) uit. Daarnaast gaat hun leessnelheid omhoog omdat het lezen steeds meer geautomatiseerd gaat. Ook leren ze verschillende technieken om een tekst op toon en ritme voor te lezen.

In dit overzicht van Tule SLO is de leerlijn technisch lezen voor de groepen 1 tot en met 8 uitgewerkt.

Begrijpend lezen

Vanaf groep 4 verschuift de aandacht van technisch lezen steeds meer naar vloeiend en vlot lezen met begrip. Bij begrijpend lezen gaat het om het zien en begrijpen van verbanden tussen woorden en zinnen.

Waar gaat de tekst over? Om wat voor een soort tekst gaat het? Is het een brief, kookrecept, of fictief verhaal? Wat is het doel van de tekst: amuseren, informeren? Om dit soort vragen te kunnen beantwoorden leren kinderen verschillende leesstrategieën, zoals:

• Achterhalen wat het onderwerp van een tekst is. Kijk bijvoorbeeld naar de titel, of de illustraties en activeer je voorkennis;
• Het koppelen van verwijswoorden aan antecedenten. ‘Ze’ verwijst bijvoorbeeld naar ‘de kinderen’;
• Het afleiden van informatie uit een tekst. Bijvoorbeeld de betekenis van een moeilijk woord uit de context afleiden;
• Onderscheid maken tussen verschillende teksten, zoals: fictieve teksten, nieuwberichten en kookrecepten.

Spelling in groep 4

In groep 4 leren kinderen naast klankzuivere woorden ook niet-klankzuivere woorden spellen. Klankzuivere woorden zijn woorden die je net zo schrijft als je ze uitspreekt, zoals: ‘maan’, ‘vis’ en ‘pop’.

Voor woorden die niet klankzuiver zijn gelden meer complexe spellingregels. Zo leren kinderen in groep 4 dat je schip, school en schat altijd met -sch- schrijft in plaats van met -sg-. En in plaats van bir (zo spreek je het woord uit) schrijf je beer.

De volgende spellingcategorieën leren kinderen in groep 4:

• Woorden met vaste tekencombinaties: -sch-, -ng/nk-, -eer/oor/eur-, -ai/ooi/oei-, -eeuw/ieuw/uw;
• Medeklinkerclusters: -schr-, -mst, -cht;
• ‘Weetwoorden’: ei/ij, au/ou, c/k, g/ch;
• Woorden met een stomme -e- (-bakje- klink als ‘bakju’, -begin- klinkt als ‘bugin’);
• Open/gesloten lettergrepen (kopen/koop);
• Toepassing interpunctie: hoofdletter, punt, vraagteken, uitroepteken.

Rekenen in groep 4

In groep 4 breiden kinderen hun rekenvaardigheden uit groep 3 verder uit. Zo leren zij optellen en aftrekken met grotere getallen en oefenen ze bij het klokkijken met kwartieren. Ook krijgen kinderen in groep 4 nieuwe rekenonderdelen aangeboden, zoals de tafels (vermenigvuldigen) en redactiesommen (verhaaltjessommen).

Een globaal overzicht van de lesstof rekenen in groep 4 (dit kan per school en rekenmethode verschillen):

• Automatiseren optellen en aftrekken tot en met twintig;
• De telrij tot honderd;
• Optellen en aftrekken tot honderd;
• Splitsen;
• Redactiesommen;
• Meten en wegen: inzicht in onder andere centimeter, kilogram en liter;
• Klokkijken: hele uren, halve uren en kwartieren;
• Geld: onder andere munten kunnen koppelen aan een geldbedrag, rekenen met muntgeld en briefgeld tot en met honderd euro, introductie van het euroteken;
• Kalender: dagen en datums;
• Tafels.

Thuis oefenen met taal en rekenen voor groep 4

Ieder kind ontwikkelt zich in zijn eigen tempo. Bovendien kan een kind zich per vakgebied verschillend ontwikkelen. Het ene kind gaat bijvoorbeeld met grote sprongen vooruit met lezen en zit halverwege groep 4 al op AVI-niveau E5 (eind groep 5), maar heeft wat meer moeite met rekenen. Of andersom. De leerkracht volgt deze ontwikkelingen en past het onderwijs daarop aan.

Lezen en rekenen

Soms adviseert de leerkracht ouders om ook thuis met hun kind te oefenen met taal en/of rekenen. Bijvoorbeeld wanneer het leestempo van een kind omhoog moet, dan kan de leerkracht ouders aanraden om dagelijks samen met hun kind te lezen. Of als een kind moeite heeft met optel- en aftreksommen onder de twintig, dan kunnen ouders thuis door veel te herhalen helpen met het automatiseren (kennis of vaardigheden ophalen zonder lang nadenken).

De tafels

In groep 4 maken kinderen kennis met de tafels. Eerst leren zij inzicht te krijgen in het principe van vermenigvuldigen. Daarna moeten zij de tafels uit hun hoofd leren. De meeste rekenmethodes starten met de tafels één tot en met vijf en tien. Vaak krijgen kinderen de opdracht van school om thuis te oefenen met de tafels. Dit kan mondeling met een ouder, maar er bestaan ook leuke online spellen waarmee kinderen de tafels kunnen oefenen.

Websites met oefenmateriaal groep 4

Vier websites met gratis online oefenmateriaal voor leerlingen uit groep 4

• Avi-lezen.nl: korte verhalen voor kinderen, ingedeeld op AVI-niveau. Informeer bij de leerkracht naar het niveau van uw kind, zodat het met het juiste materiaal oefent;
• Leestrainer.nl: spellen voor onder andere lezen, rekenen, spelling, schrijven en woordenschat;
• Gynzykids.com: reken- en taalspellen;
• Rekenen-oefenen.nl: rekensommen per thema, zoals: splitsen en klokkijken.

Drie websites met gratis werkbladen voor leerlingen uit groep 4:

• Redactiesommen.nl: ‘verhaaltjes-sommen’ rekenen;
• Sommenprinter.nl: sommen per thema, zoals: optellen en aftrekken tot twintig en lezen en schrijven van getallen tot honderd;
• Taal-oefenen.nl: werkbladen voor spelling, schrijven, letters en klanken.

Tafels oefenen:

• Tafelsoefenen.nl;
• Tafeldiploma.nl;
• Squla.nl .

Oriëntatie op jezelf en de wereld

Naast de hoofdvakken – lezen, schrijven, spellen en rekenen – krijgen kinderen in groep 4 ‘oriëntatie op jezelf en de wereld’. Dit is een verzamelnaam voor de volgende vakken: aardrijkskunde (ruimte), geschiedenis (tijd), natuur & techniek en mens & samenleving.

Kinderen krijgen vanaf zes jaar steeds meer interesse in de wereld om hen heen. Het wereldbeeld van kinderen is op deze leeftijd vrij geordend. Ze zijn nieuwsgierig naar wat er in de wereld gebeurt, maar zijn nog niet snel van slag. Dit verandert pas rond het achtste levensjaar, wanneer het wereldbeeld van duidelijk geordend naar groter –en daarmee ook onoverzichtelijker – verandert.

In groep 4 leert een kind de wereld verder verkennen. Er komen veel onderwerpen aan bod, zoals: begrippen van tijdsaanduiding (verleden, toekomst, jong, oud), het eigen lichaam, bouw en voortplanting van planten en dieren en godsdienstige feesten.

In dit overzicht van Tule SLO staan de kerndoelen en uitgewerkte leerlijnen voor ‘oriëntatie op jezelf en de wereld’. Klik eerst op het kerndoel en vervolgens op ‘groep 3 en 4’.

Kunstzinnige oriëntatie

In groep 4 krijgen kinderen ook het vak kunstzinnige oriëntatie. De school besteedt aandacht aan: beeldende vorming, dans, drama, muziek en cultureel erfgoed. Zo leren kinderen lichaamsvormen van mensen en dieren ruimtelijk weergeven. Ook leren zij de maat en het ritme spelen bij liedjes.

In dit overzicht van Tule SLO staan de kerndoelen en uitgewerkte leerlijnen voor ‘kunstzinnige oriëntatie’. Klik eerst op het kerndoel en vervolgens op ‘groep 3 en 4’.

Bewegingsonderwijs (gym)

Tot slot krijgen kinderen in groep 4 het vak bewegingsonderwijs. Ze leren verschillende bewegings- en spelvormen ervaren en uitvoeren, zoals koprollen op een horizontaal verhoogd vlak, touwzwaaien vanaf een verhoging en landen op een landingsvlak en zittend skateboarden vanaf een schuin vlak. Ook helpen zij de leerkracht met het klaarzetten van het materiaal en leren zij een eigen regelovertreding kenbaar maken.

In dit overzicht van Tule SLO staan de kerndoelen en uitgewerkte leerlijnen voor ‘bewegingsonderwijs’. Klik eerst op het kerndoel en vervolgens op het gym-onderdeel, zoals balanceren, klimmen of zwaaien.

Soms krijgen kinderen bewegingsonderwijs van een vakspecialist (iemand die de Academie voor Lichamelijk Opvoeding heeft afgerond). In andere gevallen krijgen kinderen bewegingsonderwijs van een groepsleerkracht met een zogeheten ‘brede bevoegdheid’ (aanvullende opleiding of Pabo oude stijl).