“Ze dachten dat een gymnasium in Zuidoost niet nodig was”

De eerste les Latijn ooit in het nieuwe lokaal zit er net op. Simone Antonius (12) vond het helemaal niet zo moeilijk. “Veel van de eerste les hadden we al in de masterclass Latijn gehad vorig jaar. Ik vond het juist wel leuk. Later wil ik medicijnen studeren, omdat mijn neefje is overleden aan leukemie. Ik denk dat ik hier veel ga leren.”

Classicus Kurano Bigiman (34) heeft in opdracht van het Ir. Lely Lyceum de nieuwe gymnasium-afdeling mogen vormgeven, naast zijn vaste positie bij het Vossius Gymnasium in Amsterdam-Zuid. “Ik was eigenlijk op zoek naar een nieuwe uitdaging. Het Vossius Gymnasium is toch van de klassieke orde,” vertelt Bigiman. “Ik heb twee klassen bij het Lely van ongeveer twintig leerlingen, en dat vind ik best veel. Ik dacht voor het schooljaar begon, dat negen leerlingen al veel zou zijn.”

Yash Ratan (9), hoogbegaafd en al vroeg klaar met de basisschool, was naar een andere school gegaan als er op het Lely Lyceum geen gymnasium werd aangeboden. “Mijn ouders vertelden me over het nieuwe gymnasiumonderwijs. Het maakte mij niet zo veel uit eerst, maar het is wel fijn om niet zo lang te reizen.” Medoh Apoku-Amo (12) had hetzelfde. “En mijn moeder zei dat gymnasium doen beter was. Plus, al mijn vriendinnen zitten hier ook. Dat vind ik ook belangrijk.”

Vernieuwing

Kersverse rector-bestuurder Jeroen Rijlaarsdam (41) heeft veel tijd en moeite gestoken in de vernieuwing van het Ir. Lely Lyceum (de voormalige Scholengemeenschap Reigersbos) en daarbij ook bedacht dat er een gymnasiumafdeling moest komen. “Ik begon me af te vragen als nieuwe rector wat de meerwaarde is van gymnasiaal onderwijs, en waarom een stadsdeel dat zo groot is als Alkmaar dat nog niet had. Ik vond het absurd.”

Er is hier in Zuidoost geen gymnasiale traditie

Er waren in 1960 al plannen voor een gymnasium in Zuidoost. De school verhuisde in de jaren tachtig van de Keizersgracht, toen nog het Ir. Lely Lyceum geheten, naar Reigersbos. Daar kreeg het de naam Scholengemeenschap Reigersbos (SGR). Maar een gymnasiumafdeling bleef uit. “Er is hier in Zuidoost geen gymnasiale traditie,” aldus Rijlaarsdam.

“Ik denk dat beleidsmakers in Zuidoost lang hebben gedacht dat er in dat stadsdeel geen publiek is voor gymnasia,” zegt Bigiman. “Er worden weinig vwo-adviezen gegeven, omdat ze denken ‘Begin maar laag, als je goede cijfers hebt klim je vanzelf omhoog.’ En ouders luisteren dan naar die leraren. Maar je kan beter hoog beginnen, je kan altijd nog afzakken.”

Rijlaarsdam denkt dat basisschoolleraren veel rekening houden met de thuissituatie van de leerlingen. Uit onderzoek van GGD Amsterdam bleek dat in 2013-2014 meer kinderen (van 18 in 2009-2010 naar 23 procent in vergelijking met de rest van de kinderen in Amsterdam) in Zuidoost opgroeien in een gezin met zorgen, spanningen of stress dan in de rest van Amsterdam. “Als er een scholier is met een moeilijke familiesituatie en veel persoonlijke problemen, zijn leraren eerder geneigd om een niveau lager te adviseren voor de middelbare school. Dat snap ik niet. Uit internationaal onderzoek blijkt dat kinderen het best werken als ze uitgedaagd worden. Leraren adviseren niet lager om de kinderen te benadelen, maar er moet wel over gepraat worden. Gelukkig hebben we vanuit het bestuur veel gesprekken met basisscholen,” vertelt Rijlaarsdam.

Of de scholieren van het Ir. Lely Lyceum veel aantrekken van hun schooladviezen, valt in twijfel te trekken. 47 procent van de havoleerlingen zit in leerjaar 3 boven het niveau van hun basisschooladvies, voor vwo-leerlingen is dat 33 procent (bron: Scholenopdekaart.nl, schooljaar 2018-2019). Dat is opvallend, omdat in Zuidoost dus weinig vwo-adviezen worden gegeven.

De kinderen hier hoeven niet tien kilometer te fietsen naar het centrum

“Wat mij pijn doet, is dat er een gedachte te ronde ging dat een gymnasium hier in Zuidoost niet levensvatbaar is. De meeste adviezen die hier gegeven worden, zijn vmbo en havo. Maar dat neemt niet weg dat je kinderen geen kansen moet bieden om toch de havo, het vwo of gymnasium te volgen. De kinderen hier krijgen de kans om door te stromen en hoeven daarvoor niet tien kilometer te fietsen naar het centrum. Kennelijk spreekt dat aan, want wij zijn een van de snelst groeiende scholen in Amsterdam,” vertelt Rijlaarsdam.

Vanaf nul beginnen

Bigiman vindt dat het niet uitmaakt waar je Latijn en Grieks leert of wie het doet. “Wat ik zo mooi vind aan de klassieke talen, is dat het de minst discriminerende vakken zijn in een vakkenpakket. Iedereen begint vanaf nul. Bij andere vakken kun je al iets weten, zoals bij Frans of aardrijkskunde. Maar ik ben nog nooit een leerling tegen gekomen die al perfect een Latijnse grammaticaconstructie kon toepassen.”

Gymnasium als onderwijsvorm heeft het imago dat het zwaar is, en dat het alleen weggelegd is voor bepaalde scholieren. “Op open dagen hoor ik ouders zeggen dat zij de klassieke talen zien als moeilijk en elitair,” zegt Bigiman. “Op het Vossius leggen we de lat ook wel hoog, maar het is de moeite waard. Een gymnasium staat goed op je cv, dat opent deuren, en je laat doorzettingsvermogen zien.”

Balans

Volgens een woordvoerder van de gemeente Amsterdam is het niet moeilijk om gymnasiumonderwijs toe te voegen aan een bestaande school, mits het al vwo-onderwijs aanbiedt. Een nieuw onderwijsniveau toevoegen werkt hetzelfde als de procedure voor het stichten van een school. “Het was niet moeilijk om het gymnasium toe te voegen aan de school hier, want die was er nog niet in Zuidoost. Ik hoop dat minder kinderen nu het stadsdeel verlaten om ergens anders hoger onderwijs te volgen. 60 procent van beginnende scholieren hier, verlaten het stadsdeel. Dat is toch ernstig?”

Aan het eind van de dag moet je een goede docent zijn

Bigiman is heel benieuwd hoe het schooljaar zal verlopen. “Aan het eind van de dag moet je een goede docent zijn. Ik moet wel kijken hoe ik deze kinderen ga lesgeven. Je kan qua kennis niet hetzelfde verwachten van een scholier uit Zuidoost in vergelijking met een scholier die is opgegroeid in het centrum.”

De reacties uit Zuidoost waren in het begin afwachtend. “Daarnaast was het SGR vrij in zichzelf gekeerd, als een eiland binnen Zuidoost. Ik probeer nu om veel contact te leggen met de buurt en de scholieren het verhaal te laten vertellen,” zegt Rijlaarsdam. Dus je probeert vasteland te vinden? “Jazeker. Je moet vertrouwen winnen, want de mensen hier vertrouwen ons hun kinderen toe.”

Dank aan Red Pers

Dit artikel verscheen eerder op 7 september 2019 bij Red Pers, podium voor journalistieke ontwikkeling.