Zij-instromers voor de klas: ‘Mijn tienjarige zoon geeft mij vaak tips’

Ontwikkelingspsychologie en illustrator

Als Valesca begin twintig is studeert ze ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze heeft grote belangstelling voor het menselijk vermogen om te leren en de ontwikkeling van het brein en is gefascineerd door de taalontwikkeling bij kinderen. Toch besluit ze na haar master een andere richting op te gaan. ‘Tijdens mijn studie schreef en illustreerde ik voor het faculteitsblad. Dat laatste vond ik zo leuk, dat ik mij na mijn master inschreef bij de opleiding illustrator bij de Kunstacademie in Utrecht.’

‘Ik wilde niet meer alleen achter de computer’

Na de voltooiing van haar tweede opleiding werkt Valesca ruim vijftien jaar als zelfstandig illustrator. En dan is het opnieuw tijd voor een carrièreswitch. ‘Ik wilde iets anders. Ik merkte al een paar jaar dat ik collega’s en samenwerken mis. Illustrator is gewoon echt een solo-beroep. En ik wilde niet meer alleen achter de computer. Ik vind het veel leuker om tussen de mensen te zijn en echt contact te hebben. En ik wil ook fysiek bezig zijn.’

Toch is leerkracht niet het eerste waar Valesca aan denkt. Ze reageert eerst op vacatures die aansluiten op haar master ontwikkelingspsychologie. Pas als daar niets uitkomt richt ze haar pijlers op het onderwijs. Helemaal nieuw is dit voor Valesca echter niet. ‘Tijdens mijn eerste jaren als zelfstandig illustrator gaf ik regelmatig cursussen en workshops kunstzinnige vorming aan kinderen en volwassenen. Ik vond dit altijd heel inspirerend om te doen. Het gaf veel energie en daar werd ik blij van. Uiteindelijk kreeg ik het te druk met illustratieopdrachten en ben ik met de workshops gestopt. Maar het heeft toen wel een zaadje geplant.’

‘Het zij-instroomtraject is een soort trechter’

Uiteindelijk komt dat zaadje tot bloei in 2022, als Valesca kiest voor het zij-instroomtraject in Amsterdam. ‘Dit traject is een soort trechter waardoor je gefilterd wordt.’

‘Eerst heb je een vrijblijvend gesprek om erachter te komen of het onderwijs iets voor je is. Daarna kun je je aanmelden voor de tiendaagse praktijkselectie (red. voorheen crash course). Hier onderzoek je of het vak echt bij je past en de trainers kijken of ze jou geschikt vinden. Als dit een wederzijds succes is kun je beginnen met het drie maanden durende werkervaringstraject. Hier moet je lessen voorbereiden en geven en komen er assessoren van de pabo kijken. Daarnaast maak je een portfolio en krijg je een criteriumgericht interview. Dit intensieve traject sluit je af met een geschiktheidsonderzoek. En pas als je dit gehaald hebt mag je met de opleiding beginnen.’

Tijdens het werkervaringstraject maakt Valesca ook de verplichte pabo rekentoets: de WisCAT. ‘Ik vind het goed dat deze toets er is. Je laat daarmee zien dat je in staat bent om ergens voor te leren. Ook begreep ik dat onderzoek uitwees dat het een goede voorspeller is of een student de opleiding binnen twee jaar haalt. Ik heb de toets uiteindelijk in een keer gehaald. Ik heb hierbij veel gehad aan de website wiscatbijles.nl.’

‘Soms word ik in het diepe gegooid’

Begin 2022 haalt Valesca haar geschiktheidsonderzoek en mag ze met de opleiding beginnen. Ze loopt twee dagen per week stage in groep 4 op de Sint Lidwinaschool in Amsterdam Oost. Haar duo is die dagen ook aanwezig in de school. ‘De ene keer is ze bij me in de klas en kijkt ze mee en de andere keer werkt ze aan de rapporten of geeft ze extra begeleiding aan kinderen uit de klas. Maar ik kan altijd bij haar aankloppen als ik even hulp nodig heb.’

‘Soms word ik in het diepe gegooid. Bijvoorbeeld als er een leerkracht ziek is en ik de klas overneem. Maar dat vind ik juist fijn. Dan voel ik: dit is mijn dag en we gaan deze dag met z’n allen zo goed mogelijk doorkomen. Dit soort dagen is extra leerzaam.’

Flexibele deeltijdopleiding in Leiden

De opleiding volgt Valesca in Leiden. ‘De opleidingen in Amsterdam hebben maar twee instapmomenten, in september en april. Dat kwam voor mij niet goed uit. Maar gelukkig hebben ze in Leiden de flexibele deeltijdopleiding. Ik kon hier op mijn moment instappen. Je kunt hier vakken volgen wanneer jou dat uitkomt en je mag alles zelf inplannen. Er is hier geen vaste route.’

De enige kanttekening die Valesca hierbij heeft, is dat de opleiding soms wel heel veel vrijheid geeft. ‘Je mag zelf je boeken uitkiezen die je bij de vakken vindt passen. En je mag ook zelf beslissen hoe je een leeruitkomst aantoont. En dat gevoel van vrijheid geeft mij soms onrust. Dan denk ik: doe ik er nou genoeg voor? Of niet? En moet ik nou ook dat doen of niet? Het is daardoor wat twijfelachtig.’

Over de inhoud van de opleiding is Valesca tot nu toe erg te spreken. ‘Ik ben begonnen met de vakken vakdidactisch handelen en rekenen aan het jonge en oude kind. Bij rekenen leren we hoe je een les opbouwt. Maar je leert ook begrip kweken bij leerlingen en een context aanbieden. Wat moet je je bijvoorbeeld voorstellen bij drie keer drie? Wat is dat? Nou dan zeg je: ik was op vakantie en ik kocht drie ijsjes met drie bolletjes. Zo zien leerlingen echt voor zich wat vermenigvuldigen is.’

‘Dat moet je een keer doen mam!’

De tienjarige zoon van Valesca is een goede sparringpartner. ‘Hij geeft me vaak tips. Zo raadde hij me laatst de quiz Kahoot! aan. Kinderen in zijn klas vinden dat superleuk. Dan zegt hij: dat moet je een keer doen mam! Dus daar ga ik me nu in verdiepen.’

Maar ook voor lastige situaties in de klas heeft haar zoon soms praktische oplossingen. ‘Ik vind het moeilijk om een goede rij te maken als we naar buiten gaan. Een rij die er goed uitziet en stil is. Het duurt altijd zo lang. Toen ik dit aan mijn zoon vertelde zei hij: je moet gewoon zeggen, willen jullie hier op school blijven? Dat kan. Je kan hier blijven slapen. Maar we kunnen nu ook lekker naar buiten en dan ben je vrij.’

‘En laatst moest ik vanuit de opleiding een les geven over medialisering, zodat leerlingen kritisch leren nadenken over sociale media en internet. Ik bereidde een les voor over online gamen en legde die eerst voor aan m’n zoon. Ik vertelde dat ik het zou gaan hebben over wat je bij online gamen allemaal tegenkomt, zoals het opgeven van persoonlijke gegevens en werken met een schuilnaam. Maar ook over de vraag of je wel eens te maken hebt met vervelende mensen online. En hoe je daarmee omgaat. Na dit verhaal keek mijn zoon mij aan en zei: mam, de meeste kinderen gamen helemaal niet in groep 4. En meisjes gebruiken internet vooral voor Instagram en Tiktok. Dankzij zijn input heb ik mijn les toen helemaal omgegooid.’

Een juf met ouderperspectief

Daarnaast merkt Valesca dat haar kennis en ervaring als ouder ook op andere momenten van pas komt. Bijvoorbeeld tijdens tienminutengesprekken. ‘Als ouders bezorgd zijn over hoe hun kind zich ontwikkelt en de lesstof verwerkt, kan ik dit vanuit het ouderperspectief bekijken. Ik stel mijzelf de vraag hoe dit voor hen is. En hoe ik de informatie op zo’n manier kan overbrengen, dat zij er echt iets mee kunnen en dat het voor hen positief voelt.’

‘Kinderen kunnen hun verhaal bij mij kwijt’

Valesca is pas net met de opleiding begonnen, maar het ontwikkelen en vormgeven van lessen gaat haar al goed af. ‘Ik bedenk vaak pakkende voorbeelden om kinderen aan het begin van een les meteen aan te krijgen. En ook het 1-op-1 contact met leerlingen en het werken in kleine groepjes gaat goed. Kinderen kunnen hun verhaal bij mij kwijt. En die relatie met hen vind ik heel belangrijk. Dat is echt de basis, van waaruit je weer verder kunt gaan.’

Goed klassenmanagement vindt Valesca nog een uitdaging. ‘Ik heb twee hele fijne coaches, één vanuit de school en één vanuit 1Loket. Zij komen afzonderlijk bij mij in de klas en maken soms filmpjes als ik lesgeef. Na afloop bespreken we die en dat is heel leerzaam. Zij hebben allebei eigen inzichten en tips voor mij. Ze leren mij onder andere hoe ik meer regie kan krijgen over de klas. Ik ga er vanuit dat ik dit het komend jaar beter onder de knie krijg, zodat ik me in mijn tweede jaar meer op de lesstof kan gaan richten.’

Tips van Valesca

‘Mijn tip aan mensen die nog twijfelen over het zij-instroomtraject? Ga eerst eens vrijblijvend kijken op een basisschool. Zelf heb ik bijvoorbeeld een dagje meegedraaid in de klas van mijn zoon. Ik heb daar ijverig mee zitten schrijven: wat doet een leerkracht allemaal? Hoe pakt ze dat aan? En ik heb de sfeer een beetje kunnen proeven.’

‘Als dit bevalt kun je je natuurlijk aanmelden voor de praktijkselectie bij 1Loket. Ik vond dat zelf echt fantastisch. Er zitten daar geweldige trainers en het kost niets. Je mag oefenen met lesgeven en je krijgt tips hoe je een les moet opbouwen. Ik vind het heel goed dat dit traject er is. Maar het is wel een hele investering qua tijd. Je past je leven erop aan. Dat moet je je goed realiseren.’